О разработке мер по улучшению собираемости налогов по отраслям экономики

7-МАВЗУ: ЎРТАЧА МИҚДОРЛАР

РЕЖА:

• РЕЖА:
• 1. Ўртача миқдорларнинг моҳияти ва аҳамияти.
• 2. Ўртача миқдор турлари ва уларни ҳисоблаш тартиби.
• 3. Арифметик ўртача хоссалари.
• 4. Арифметик ўртачани «шартли момент» усулида ҳисоблаш.
• 5. Геометрик ўртача миқдор.
• 6. Гармоник ўртача миқдор.

Ўрганилаётган статистик тўпламни ўзгарувчан белгилари бўйича умумлаштириб таърифлайдиган кўрсаткичлар ўртача миқдорлар деб аталади. Ўртача миқдорларнинг асосий хоссалари: - умумлаштириб таърифлаш; - айрим хусусийликдан четланиш; - қонуниятларни юзага чиқаришни ифодалаш.

• 1. Ўртача миқдорларнинг моҳияти ва аҳамияти.

Ўртача миқдор ўзининг функцияларини тўла ва аниқ адо этиши учун қуйидаги шарт-шароитлар мавжуд бўлиши лозим: - ўртача миқдори аниқланадиган тўплам бир жинсли, ҳажм жиҳатдан етарли сонда бўлиши керак. - ўрганилаётган тўплам бирликларига тегишли белгининг миқдорий қийматлари бўйича уларнинг тақсимоти етарли даражада ҳодисага хос объектив тақсимот қонунияти билан ҳамоҳанг ва мос шаклда бўлиши зарур. Бу талаб катта сонлар қонуни амал қилишидан келиб чиқади.

Статистикада ўртача миқдорларнинг хилма-хил турлари ва шакллари мавжуд. Чунончи, агрегат (нозоҳир шаклли) ўртача, ўртача арифметик, ўртача геометрик, ўртача квадратик, ўртача кубик, ўртача хронологик ва ҳ.к. шулар жумласидандир. Арифметик ўртача миқдор Ўртача арифметик миқдор оддий ва тортилган шаклларга эга.

• 2. Ўртача миқдор турлари ва уларни ҳисоблаш тартиби.

Оддий арифметик ўртача.

• Оддий арифметик ўртача.

• Оддий арифметик ўртача ўрганилаётган белгининг айрим миқдорларини (яъни қатор варианталари қийматларини) бир-бирига қўшиб, олинган йиғиндини уларнинг сонига (яъни қатор вариантлари сонига) бўлиш йўли билан аниқланади:

• Бу ерда:
•  - йиғинди белгисидир.
• X – белгининг n миқдорлари;
• N – тўплам ҳажми (ўрганилаётган белгилар сони).