АМАЛИЙ МАШРУЛОТЛАР
V б
О
б. АМАЛИЙ МАШРУЛОТЛАР
1. ТУПРОКНИ АНАЛИЗГА ТАЙЁРЛАШ
Тупрок^инг му\им таркибий к,исмини аникутш ва
айрим хоссаларини урганишдан олдин у анализга тай-
ёрланади. Бунинг учун олинган тупрок,нинг \аммаси
тоза кртоз устида ёйилган \олда куритилади, ундаги
йирик кесакчалар бармок, билан эзиб майдаланади.
С унф а ундан тарозида 500—1000 г
тортиб олиб, газ ва
сув буглари булмаган жойда (очик, \олда кдпдириш
мумкин эмас) сак^анади. Шу тартибда тайёрланган туп
рок, намунаси яна 2—3 кун куритилади, ундаги илдиз-
чалар, \ар хил кушилмалар ажратиб олинади ва улар-
нинг огирлиги алощда аникданади. Тупрок, яхши кури-
ганидан кейин чинни х,о вон чада ёгоч ёки резина к,ал-
покуш чинни дастача ёрдамида э\гиётлик билан туйи-
либ, кесакчалари майдаланади. Бунда тупрокдаги ме-
ханикавий зарралар парчаланиб кетмаслиги керак. Сунг
ундан анализ учун уртача к,илиб тупрок, тайёрланади.
Бунинг учун тупрок, брезент ёки фанер устига ёйи-
либ, ундаги т о т ,
илдиз ва бошк,алар ажратиб олинади.
Сунф а йирик кесакчалари кул билан майдаланади. Ана
лиз учун уртача тупрок, намунасини олиш учун бре-
зентдаги туп рок, яхшилаб аралаштирилади. Шундан ке
йин кул ва чизгич билан бир текис килиб яссиланади.
С унф а у бир неча катакчаларга ажратилади. Бу катак-
чаларнинг \ар биридан оз микдордан тупрок, олиниб,
уларнинг огирлиги 300—600 г га етказилади. Бу тайёр
ланган тупрокдан турли анализлар учун уртача намуна
олиниб, у махсус элаклардан утказилади. (Масалан,
тупрок, чириндиси учун 0,25 мм ли, механикавий ана
лиз учун 1 мм ли элакдан утказилади.)
Эланган тупрок, намунаси
орзи
яхши бекитилади-
ган шиша банкачада саьутнади.
Бундай сакманган туп-
рок,нинг таркиби ва бошк,а хусусиятлари узгармайди.
208
АМАЛИЙ МАШРУЛОТЛАР
Ажратиб олинган йирик механикавий зарралар, ил-
дизчалар ва бошк,а к^шилмаларнинг тупрокда нисба-
тан фоиз микдори пропорция йули билан топилади.
Масалан, анализ учун олинган 1000 г (100 %) туп-
рокда 15 г механикавий зарра, 5 г илдиз ва 1 г кушил-
ма булганда уларнинг фоизи тубандагича булади:
15 100
5 1 0 0
1 1000
1000 ~ *’5%;
Ю00 “ ° ’5% ’
1000 - 0 ’1%-
Тупрок, таркибидаги
нитрат б и ри км ал ари ва
аммиак микдори аникданмок,чи булса, олинган тупрок,
куриб к,олмасдан тезда анализ кдлинади. Тупрок, кури-
тилса, ундаги аммиакнинг бир к^сми газ ^олида ажра-
либ чик,иши, кщган к,исми эса оксидаланиб нитратга
айланиши мумкин. Структураси аник,панмок,чи
булган
тупрок, намунасининг донадорлиги бузилмаслиги учун
у майдаланмай анализ к,илинади.
2. ТУПРОКНИНГ НАМЛИГИНИ АНИКЛАШ
Do'stlaringiz bilan baham: