О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

 
3.2. 
Иш ҳақидан ажратмаларни счётларда кўрсатиб бера олади. 
3-савол баёни. Иш ҳақидан ушланмалар ва ажратмалар ҳисоби. 
Субъектнинг 
бухгалтерияси нафақат меҳнат ҳақини ҳисоблаш, балки ундан айиришларни ва ундан 
ўтказишларни бажаради. 
Қонунчиликка мувофиқ ишчи ва хизматчиларнинг меҳнат ҳақидан қуйидагилар 
ушланиб қолинади ва айрилади: 

давлат солиқлари, яъни солиққа тортиладиган объект ходимнинг ойлик меҳнат ҳақи 
ёки маоши яъни, жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиғи; 

пенсия жамғармасига ушланишлар; 

олдин берилган бўнаклар бўйича қарзларни тўлаш; 

нотўғри ҳисоблашишлар натижасида ортиқча тўланган суммаларнинг қайтарилиши; 

касаба уюшмасига аъзолик бадаллари; 

корхона ходимлари томонидан келтирилган моддий зиён; 
36 
61 

---

инвентарлари; иш ва маҳсулдор хайвонлар; кўп йиллик дарахтлар; ерларни яхшилашга 
сарфланган капитал сарфлар ва бошқа асосий воситалар. 
Шунингдек ижарага олинган 
асосий воситаларга сарфланган капитал қўйилмалар ҳам асосий воситалар таркибида ҳисобга 
олинади.
Асосий воситаларни турлари бўйича туркумлашдан кўзланган асосий мақсад уларнинг 
аналитик ҳисобини ташкил қилишдир. 
Кимга тегишлилигига қараб
асосий воситалар ўзига тегишли ва ижарага олинган 
асосий воситаларга бўлинади. 
Фойдаланиш белгиларига қараб
эса асосий воситалар 
эксплуатациядаги, реконструкциядаги ва қайта қуроллантиришдаги асосий воситаларга 
бўлинади. 
Асосий воситаларнинг даслабки қиймати хукуматнинг махсус қарори бўйича қайта 
баҳоланганда ўзгариши мумкин. Шунингдек уларни дастлаб қиймати техник жиҳатдан 
реконструкция қилиш ва қайта қуриш оқибатида фойдаланиш, хизмат кўрсатиш муддати 
узайса, объектларнинг ишлаб чиқариш қуввати ошса, ишлаб чиқаришган маҳсулотларнинг 
сони кўпайса ёки ишлаб чиқариш таннархи пасайса уларнинг дастлабки қиймати кўпайиши 
мумкин.