O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

Sayid Abdulla 
taxtga o`tkazildi, hokimiyat aslida Junaidxon qo`lida qoldi. 
Xiva xonligining tugatilishi 
1918-yil noyabr oyida Junaidxon Petro Aleksandrovsk qaPasida joylashgan 
bolsheviklar qo`shinini tor-mor etmoqchi bo`ldi, lekin o`zi talafotga uchradi. 1919-yil 9 
aprelda 
Taxta qal`asida 
harbiy harakatlarni to`xtatish va Sovet hokimiyatini Xiva 
xalqining tanlash huquqini tan olishi to`g`risidagi tinchlik shartnomasi imzolandi. Biroq 
ikkala tomon ham bu shartnomani bajarmadilar. Bu vaqtda yoshxivaliklar o`z dasturlariga 
monarxiyani tugatish, yirik yer egalari yerlarini musodara qilish, saylov organlarini tashkil 
etish, Xiva xalqiga siyosiy erkinlik berish kabi talablarni qo`shgan holda qayta ko`rib 
chiqdilar. Petro-Aleksandrovskda joylashgan bo`lsalar ham Xiva va boshqa shaharlarda 
hokimiyatga qarshi bo`lgan muxolifatdagi kuchlar bilan aloqa o`rnatdilar. Xon 
hukumatidagi o`zboshimchaliklar, ocharchilik, butun mamlakatdagi vayronagarchilik 
mamlakat aholisining ko`pchiligida norozilik uyg`otgani sababli yoshxivaliklarga o`z 
maqsadlarini amalga oshirish osondek tuyular edi. 
Bolsheviklar Amudaryo bo`limi aholisini Junaidxon qo`shinlari hujumidan 
"qutqarish maqsadida" o`z harbiy kuchlarini Xiva chegaralariga yaqin yerga joylashtirdi. 
1919-yil dekabr oyida bolsheviklar qo`shinlari Xiva xonligiga hujum boshladi va 1920-yil 
1-fevral kuni shahar bosib olindi. 2-fevral kuni Sayid Abdullaxon taxtdan ag`darildi va 

---

265 
butun hokimiyat 
Inqilobly qo`mita 
— 
yoshxivaliklardan 2 ta, turkman qabilalaridan 2 ta, 
din peshvolaridan 1 ta vakil bo`lgan 5 kishidan iborat muvaqqat koalitsion hukumat 
qo`liga o`tdi. Inqilobiy qo`mita raisi etib D.Sultonmurodov tayinlandi. 
27-aprelda Sovetlarning birinchi Butunxorazm qurultoyi roppa-rossa 150 yil mavjud 
bo`lgan Xiva xonligi o`rnida Xorazm Xalq Sovet Respublikasi (XXSR) tashkil topganini 
e’lon qildi. Bir yilda bir marta chaqiriladigan va respublikaning muhim masalalarini hal 
qiladigan