O ’qu V u sl ubiy m a jmu a

Zayniddin
Vosifiyning
«Badoe ul-vaqoe», Zahiriddin Muhammad 
Boburning «Boburnoma» asarlari ham shu davr ijtimoiy va madaniy hayotidan bahs yuritadi. 
Ko’chkinchixon topshirig’i bilan 
Sharofiddin Ali Yazdiyning
«
Zafarnoma
»si o’zbek 
tiliga o’girildi. Yetuk tarixchi olim 
Mirza Muhammad Haydar
(1500-1556) 1541-1546-
yillarda Yunisxonning nabirasi, tog’avachchasi Abdurashidxorga bag’ishlab «Tarixi 
Rashidiy» asarini yozadi. Mirza Haydar Toshkentda dunyoga kelgan; uning onasi Toshkent 
hokimi Yunusxonning qizi Xo’bnigorxonim bo’lib, Zahiriddin Muhammad Boburning 
xolavachchasi bo’lgan. 
Hofiz Ko’hakiy
(Sulton Muhammad Hofiz Toshkandiy) Ulug’bek Mirzoning shogirdi 
Ali Qushchining nabirasi bo’lib, shayboniylar davrining yetuk tarixchisi, mantiq, fiqh, kalom 
ilmlari olimi bo’lgan. Davr taqozosi bilan o’z vatani Toshkentda turg’un yashay olmaydi. 
1528-yili Zahiriddin Muhammad Bobur huzuriga, Hindistonga boradi. Hajga borib, 
Usmonlilar Turkiyasi sultoni bilan uchrashadi. Vazirlikka qilingan taklifni rad etib, 1563-yili 
Toshkentga qaytadi va shu yerda 1584-yili vafot etadi. U «
Tarixi Toshkand
», «
Tarixi oliy 
Chingiz
» (Chingiz sulolasi tarixi), «Risola fi fannit-tavsir val-usul val-firu val-mantiq val-
kalom» (Tafsir, fiqh asoslari va tarmoqlari, mantiq va kalom ilmi haqida risola) kabi asarlar 
muallifidir. 
Adabiyot
. Shayboniyxonning o’zi ham umri jang-u jadallarda o’tishiga qaramay, 
she’riyat va tarix fani bilan shug’ullanishga vaqt topgan. Uning she’riy devon tuzgani 
ma’lum. U hatto xattotlik bilan ham shug’ullangan. O’zbekiston Fanlar akademiyasi Abu 
Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti kutubxonasida (tartib raqami 844) 
Kamoliddin Binoniy qalamiga mansub «
Shayboniynoma
» asarining Shayboniyxon 
ko’chirgan nusxasi saqlanadi. Ubaydullaxon ham ilmli va ma’rifatli hukmdor edi. U fors va 
turk she’riyatini yaxshi bilardi. Ayni paytda, o’zi «
Ubaydiy
» taxallusi bilan o’zbek, fors, arab 
tillarida ijod qilgan, she’rlar bitgan. Uning uch tilda bitgan she’rlaridan iborat uch devoni bir 
kitobga jamlangan. Ubaydiyning o’zbek tilidagi devoni 306 g’azal, 435 ruboiy, 25 qit’a, 13 
tuyuqdan iborat.