O qo‘shmurodov, B. Shukuriddinov

PIROKSEN GURUHI (SILIKATLAR)

Enstatit (Mg,Fe)2 Si2O6	Psevdorom- bik shaklida qalamchasimon, tabletkasimon, notekis shakllangan, donachali kristallar holida uchraydi.	Och kul rang, sariq, yashil- sarg‘ishroq kul rang.	Shishasimon shaffof.	5,5	Magmatik konlarda, lava atroflarida, gneys va boshqa kristalli jinslar tarkibida uchraydi.
Bronzit (Mg, Fe2) [Si2O6]	-- « --	Yashil jigar rang, to‘q kul rang.	Yaltiroq.	5,5	O‘ta asosli jinslarga mansub mineral.
Gipersten (Mg Fe)2 [Si2O6]	- « --	To‘q kul rang, to‘q jigar rang, yashil, qora.	Metallsimon tovlanadi.	5-6	O‘ta asosli intruziv jinslarga mansub mineral.
Diopsid Ca, Mg [Si2O6]	Monoklin. Kristallari kam, kalta prizmatik holida ham uchraydi.	Rangsiz, yashil tuslarda tovlanadi.	Shishasimon.	5,5-6	Magmatogen jinslarda , skarn konlari tarkibida uchraydi.
Avgit (murakkab tarkibli	Monoklin kristallari qalamchasimon, tabletkasimon shaklida, agregati yaxlit donachalardan iborat	Yashil, qo‘ng‘ir, qora, yashilroq.	Shishasimon.	5-6,5	Gabbro, bazalt jinslar skarn konlari tarkibida uchraydi.

AMFIBOL GURUHI (SILIKATLAR)
Tremolit Ca2Mg5 [Si4O11]2 · (OH)2	Monoklin. Kristallari esa uzun, ignasimon uzun, prizmatik, tolasimon agregatlari shu’lasimon.	Oqish kul rangga- cha, oqish yashil.	Shishasimon.	5,5-6	Skarn, metamorfogen konlari, kristall slanetslari tarkibida uchraydi.
Aktinolit Ca2 (Mg,Fe)5 (OH)2 (Si8O22)	Monoklin. Kristallari ignasimon ingichka, agregatlari zich tola- simon, radial shu’lasimon.	Oqish, yashildan to‘q yashilgacha.	Shishasimon.	5,3	-- « --
Nefrit (murakkab tarkibli).	Kristallari bilinmaydi, betartib joylashgan mayda, ingichka tolasimon agregati juda zich.	Yashil; har xil turlarda tovlanadi.	Oq, oqish yashil.	5,5-6	--«--
Shox aldamchisi (rogovaya obmanka) tarkibli murakkab	Monoklin. Kristallari ustunsimon yoki prizmatik shu’lasimon; kristall donalari metamorfik va magmatik tog‘ jinslar orasida uchraydi.	Yashil, kul rang, xira yashil, qora.	Shishasimon.	5,5-6	Magmatik jarayonlar (sienit, diorit, granodiorit) jinslari ichida metamorfik jarayonda pegmatit tanalari tarkibida uchraydi.

Talk Mg2 · (OH)2 [Si4O10]	Monoklin. Aniq kristallar hosil qilmaydi. Agregatlari tangachasi- mon, bargsimon, yaxlit zich massadan iborat.	Oqish, yashil oq, sarg‘ish- yashil, kul rang.	Yog‘simon ko‘rinishga ega.	1	Maydalangan holda qog‘oz, to‘qimachilik, rezina, charm, parfyumeriya soxalarida ishlatiladi.
Muskovit K, Al (FeMg)3 [AlSi3 O10] · (OH, F)2	Monoklin. Kristall ko‘rinishi yupqa bargsimon, varaqsimon tangachasi- mon, ayrim hollarda psevdogek- sogonal ko‘- rinishga ega, yaxlit mas- salar holida uchraydi.	Kumush- simon, oq sariq jigar-rang, kul rang, ba’zida rangsiz.	Shishasimon, shaffof, sadafsimon.	2-3	Magmatik, metamorfik jarayonning hammasida uchraydi.
Lepidolit (litiyli slyuda)	Monoklin. Bargsimon, yupqa tangachasimon, po‘choqsi- mon va yupqa donachali massadan iborat.	Pushti, oqish binafsha rang.	Shishasimon sadafsimon.	2-4	Greyzen, pegmatit, karbonatit, gidrotermal konlarda uchraydi.
Glaukonit (murakkab tarkibli)	Monoklin. Mayda dumaloq donachalardan iborat. Umumiy ko‘rinishi	Yashil, to‘q-havo rang, sariq.	Xira shishasimon yog‘simon.	2-3	Dengiz oldi va okean suv havzalarida cho‘qindi jinslar bilan birga hosil bo‘ladi.

	kesaksimon massaga o‘xshaydi.
Xlorit (murakkab tarkibli)	Monoklin. Ko‘zga yaxshi ko‘rinadigan kristallari yo‘q, dona- chalari slyudalarga o‘xshash po‘stloqsimon.	Yashil har xil rangda turlanadi.	Shishasimon, sadafsimon.	2-3	Metamorfogen va magmatik jarayonda hosil bo‘ladi.
Serpentinit Mg6 [Si4O10] · (OH)8	Monoklin. Yaxshi kristallar hosil qilmaydi, odatda yaxlit zich asbest tolalari aralashgan holida uchraydi.	Oqish rang, yashilroq havo rangdan to to‘q yashilroq ranggacha.	Shishasimon, shoyisimon.	2,5- 3,5	O‘ta asosli (dunit, peridotit) jinslarning gidrotermal metasomatik o‘zgarishlari natijasida yuzaga keladi.
Kaoli-nit Al4 (OH)8 [Si4O10]	Monoklin. Kristallari kam, dispers holidagi zich joylashgan massalardan, kukunsimon, tangachasimon agregatlardan iborat.	Oqdan kul rangga- cha; aralashma holida bo‘lsa rangi har xil bo‘ladi.	Xira.	1-2,5	Nurash zonalarida alyumosilikatli minerallar o‘zgarishidan, ko‘l, dengiz suv havzalaridagi cho‘qindilardan hosil bo‘ladi.

DALA SHPATLARI
Albit Na [(AlSi3) O8]	Triklin. Tabletkasim on prizmatik kristallari oz, ko‘pincha jinslar tar- kibida aniq shakllarga ega bo‘lmagan holda shakarsi- mon, qandsi- mon agregatlarni tashkil etadi.	Oq, kul rang (ko‘ng‘ir, sariq) turli ranglarda tovlanadi.	Shishasimon.	6-6,5	Magmatik jarayonda jinslar hosil qiluvchi mineral, pegmatit, skarn, albitit-greyzen konlarida ham uchraydi.
Anortit Ca[(Al2 Si2)O]8	Triklin, kristallari turli o‘lchamlarda bo‘ladi.	Kul rang, oq yoki sarg‘ish.	Shishasimon.	6-6,5	Magmatik jarayonlarda hosil bo‘ladigan mineral.
Labradorit anortit 50-70 % va albit 50-30 %	Triklin. Mayda va yirik tabletkasimon kristallar holida uchraydi.	Kul rang, qoramtir.	Shishasimon.	6-6,5	Magmatik jarayonlarda hosil bo‘ladigan mineral.
Ortoklaz (K, Na) [(AlSi3) O8]	Monoklin, kristallari yaxlit shakllangan. Ko‘pincha yaxlit kris- tall massalar holida uch- raydi, qo‘shaloq o‘sgan bo‘ladi.	Oqish-kul rang, oq pushtidan qizg‘ish gacha.	Shishasimon	6	Magmatik jinslar ichida, pegmatitlar tarkibida ko‘plab uchraydi.
Mikroklin (K, Na) [(AlSi3) O8]	Triklin. Prizmatik kristallari ayrim vaqtlarda mavjud; donasi yaxlit gugurtsmim on qutichaga o‘xshash to‘rtburchak donachalari ham bor.	Oq, kul rang, pushti, qizil, yashil.	Shishasimon.	6	Magmatik jinslar ichida, pegmatit konlar tarkibida ko‘plab uchraydi.
Nefelin Na[Al SiO4]	Geksagonal kristalli mayda prizmatik, odatda donachalari har xil shaklda, yaxlit massa holida uchraydi.	Rangsiz, yaxlit massali agregatlari kul rang, pushti, sariq, qo‘ng‘ir.	Kristall, yon yuzida shishasimon sinish, yuzasi yog‘simon.	5,5-6	Nefelinli sienitlarga mansub mineral.

2-ilova