O. O. Hoshimov, S. S. Saidahmedov elektr yuritma asoslari

3- misol. P91 rusumli dvigatel berilgan, bu dvigatelning pasport ma’lumotlari 2- misolda keltirilgan.
85
1. Dvigatel nominalning yarmiga teng tezlik va yakorda nominal tok
bilan dinamik tormozlash rejimida ishlaydi.
Yakor zanjiriga ulangan qo‘shimcha qarshilik va dvigatel o‘qidagi
moment qiymatlari aniqlansin.
2. Dvigatel n = 600 ayl/min tezlik va I = 110A tok bilan teskari ulash
rejimida ishlayapti.
Quyidagilarni aniqlang: yakor zanjiriga ulangan qo‘shimcha qarshilik
qiymatini; dvigatel o‘qidagi momentni; tarmoqdan iste’mol
qilinayotgan quvvatni; dvigatel o‘qidagi quvvatni; yakor zanjirida sarf
bo‘layotgan quvvatni.
3. Dvigatel energiyani tarmoqqa qaytarib generator rejimida
ishlayapti. Agar yakor toki I = 140 A va Rq = 0 bo‘lsa, dvigatelning
aylanish tezligini aniqlang.
Yechimi. 1. Dinamik tormozlash rejimi. Dvigatel yakorining qarshiligi:
Rya = 0,049 Rn = 0,049•1,28 = 0,062 W
Koeffitsiyent:
n n ya
n
U I R
C V
220 172 0,062
104,7
2 s/ rad,


w
= = =
bu yerda:
nn 3,14 1000
30 30
104,7 rad/ s. p 
w= = =
Dvigatelning nominal tokdagi elektromagnit momenti:
86
M = c•In = 2•172=344 N•m.
Salt yurishdagi moment isrofi:
Mo = 344-306 = 38 N•m.
Dvigatel o‘qidagi moment:
Mo‘q= M + Mo = 344 + 38 = 382 N•m.
Yakor zanjirining umumiy qarshiligi:
c
M
R
2 4 52,35
344
0,6 w = = = W
Qo‘shimcha qarshilik:
Rq = R-Rya = 0,6-0,062 = 0,538 W
2. Teskari ulash rejimi. Yakor zanjirining umumiy qarshiligi:
Un c
I
R
220 2 62,8
110
3,14 , + w + 
= = = W
bu yerda:
600
30
62,8 rad/ s. p 
w= =
Qo‘shimcha qarshilik:
87
Rq = 3,14-0,062 = 3,078 W.
Dvigatelning elektromagnit momenti:
M = 2•110 = 220 N•m.
Dvigatel o‘qidagi moment:
Mq = 220 + 38 = 258 N•m.
Tarmoqdan iste’mol qilinayotgan quvvat:
P1
220 110
1000
24,2kW. 
= =
Yakor zanjirida sarf bo‘layotgan quvvat:
P P
2
1 2
110 3,14
1000
39,2kW. 
+ = =
Dvigatel o‘qidagi quvvat
P2 = 39,2-24,2 = 15 kW.
3. Energiyani tarmoqqa qaytarib generatorli tormozlash rejimi.
Dvigatelning aylanish burchak tezligi:
88
n U I R
c c
ya 220 0,062
2 2
140 114,3 rad/ s,

= + = + =
n
30 114,3
3,14
1090 ayl/min. 
= =