O o ‘ ‘ zbekiston respublikasi oliy va o

Loyihalash jarayoniga blokli-ierarxik yondoshuv.
Loyihalanayotgan tizim 
ierarxik darajalarga bo‘linadi. Yuqori darajada loyihalanayotgan tizimning faqat 
umumiy xususiyatlarini aks ettiruvchi kam detallashtirilgan tushunchalardan 
foydalaniladi. Keyingi bosqichlarda ko‘rish batafsilligi darajasi ortib boradi, bunda 
tizim bir butunligicha emas, balki alohida bloklarga bo‘linib ko‘riladi. Bu har bir 
darajada inson anglab va tushunib oladigan va mavjud loyihalash vositalari 
yordamida yechiladigan darajadagi murakkab masalalarni shakllantirish va 
yechish imkonini beradi. Bloklarga bo‘lish shunday amalga oshirilish kerakki, 
istalgan darajadagi blok hujjatlarini mutaxassis ko’rishi bilan bu ma’lumotlarni 
tushunishi va o’ziga qabul qila olishi kerak.

---

Loyihalash jarayoniga blokli-ierarxik yondoshuvda katta hajmdagi 
murakkab masalalar ketma-ket yechiladigan kichik hajmli masalalar 
guruhlariga bo‘linadi, bunda guruh ichidagi turli masalalar parallel yechilishi
mumkin. Har bir darajada tizim va elementlar haqida tushunchalar keltiriladi. 
Yuqori 
i
-darajada tizim, keyingi (
i
+1)-daraja element hisoblanadi. Ko‘pincha 
eng quyi daraja elementlari bazaviy elementlar yoki komponentlar deb 
ataladi. Loyihalashda ishtirok etayotgan muhandislarning ko‘pchiligi 
qandaydir darajadagi tizimlar va elementlar bilan ishlaydi, ularning fikricha 
loyihalayotgan ob’ektlar har doim ham murakkab tizimlar bo‘lavermaydi, 
garchi ularning ko‘pchiligi murakkab tizimlar tarkibiga kirsa ham.
Murakkab tizimlarni loyihalashda ba’zan baravariga ikki ierarxik 
daraja, masalan 
i
va (
i
+1), ishtirok etgan bayonnomalar bilan ishlashga 
to‘g‘ri keladi. Bu holda 
tizim, nimtizim
va 
elementlar
atamalari qo‘llaniladi, 
ularni (mos ravishda) 
i
-darajadagi tizim, tizimlar va (
i
+1)-darajadagi 
elementlar deb qarashadi.
Shunday qilib, 
ierarxik darajalar
ob’ekt xossalarini aks ettirilishining 
batafsilligi darajasi bilan farqlanadigan ob’ektlar bayoni darajasini ifodalaydi. 
Boshqacha qilib aytganda, ularni 
gorizontal darajalar
yoki 
abstraktsiyalash 
darajalari
deb atash mumkin. Qandaydir daraja bayonlarining majmui 
masalalarning qo‘yilishi va ularning bayonlarini olish metodlari bilan 
loyihalashning 
ierarxik darajasi
deb ataladi.
Gorizontal darajalarda sxemalar, konstruktsiyalar va texnologiyalarni 
loyihalash bilan bog‘liq bo‘lgan masalalar guruhlari ularni yechish uchun 
foydalaniladigan modellar, metodlar, hujjatlash shakllari bilan birga 
loyihalash aspektlari
(loyihalash aspektlari ba’zan 
loyihalashning vertikal 
darajalari
) deb ataladi.

---