О. Mavlonov, Т. Tilavov, В. Aminov

79-rasm.
Ko'rish anaJizatorlarining 
tuzilishi: 1 -  ko‘ rish markazlari 
(markaziy qismi), 2 -  ko'zlar 
(periferik qismi), 3 -  ko‘ rish nervlari 
(o'tkazuvchi qismi).
1 5 8 j

---

Topshiriqlarga javob yozing va javobingizni tekshirib ko‘ ring:
1. Analizatorlar qismlari va ular funksiyasini juftlab yozing: A - periferik, В - oliy 
markaz, D - o‘tkazuvchi; 1 - ta’sirni qabul qilib, nerv impulslariga aylantirish, 2 -
ta’sirni markazga uzatish, 3 - ta’sirni tahlil qilish, tuyg‘ u hosil qilish,
2. Analizatorlar qismlarini ularga xos elementlar bilan birga juftlab yozing: A-periferik, 
В - markaziy, D - o'tkazuvchi; 1 - sezuvchi neyronlar, 2 - sezgi organlaridagi 
retseptorlar, 3 - yarimsharlar po‘stlog‘idagi neyronlar tanasi.
0 ‘ylab javob bering:
1. Nima sababdan sensor sistcmalar analizatorlar deb ham ataladi?
2. Barcha analizatorlarning muvofiqlashib ishlashi qanday sodir bo‘ladi?
53-§. Ko‘ rish analizatorlari
K o‘rishning ahamiyati. 
Ko'rish orqali biz tevarak-atrofdagi narsalar va ho­
disalarni payqaymiz, ularning harakatini va o‘ zgarishini kuzatamiz, shakli, rangi. 
olchami va turgan joyini bilib olamiz. Insonning o‘ qishi, yozishi, rasm chizishi, 
tomosha qilishi, transport vositalarini haydashi, ilm olishi, hunar o‘ rganishi va 
boshqa barcha faoliyati ko‘rish bilan bog'liq. Odam tashqi dunyodan oladigan 
axborotning deyarli 90 % ini ko‘z orqali qabul qiladi.
K o‘zning tuzilishi. 
Ko‘z - yorug‘ lik ta’sirini sezadigan ko‘rish organi bo‘lib, 
ko‘rish analizatorining periferik qismi hisoblanadi. Ko‘ rish organi ko'z soqqasi va 
qo‘ shimcha organlar: qovoqlar, kipriklar, ko‘ z muskullari va yosh bezlaridan iborat 
(80-rasm). Ko‘z soqqasi sharsimon shaklda bo‘ lib, ko‘ z kosasi ichida joylashgan. 
Ko‘ z kosasi ichki yuzasidan ko‘z soqqasi sirtiga ko‘ zni harakatlantiruvchi muskullar 
chiqadi. Ko‘z soqqasi tig‘ iz oqsil parda bilan qoplangan (81-rasm). Oqsil parda 
ko‘zm mexamk va kimyoviy ta’sirdan, mikroorganizmlar va begona moddalardan 
himoya qiladi. Oqsil pardaning ko‘ z oldida joylashgan qismi shaffof bo‘lib,