O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Jadal baliq yetishtirish usuli
Suvni qisqa muddatlarda almashinishiga va ortiqcha isrofsiz irri­
gatsiya tizimiga qaytarilishiga asoslangan moslamalarda baliq yetishti­
rish — jadal baliqlar yetishtirish usullari deyiladi.
Jadal baliq yetishtirish bugungi kunda baliqchilikdagi eng keng 
shaklda rivojlanayotgan xo‘jalik yuritish normasi bo‘lib, boshqa ba­
liqchilik xo'jaliklaridan quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi.
196

---

Jumladan: baliq yetishtirish ishlari kichik hajmli, ixcham basseynlar, 
suv tez almashinadigan kichik oqar suv havzalarida amalga oshiriladi. 
Basseynlarning yana bir afzal tomoni shundaki, baliq chavoqlarini 3—5 
mg dan tortib to segoletka darajasigacha (35—50 g) boqib, so‘ngra qish- 
lash hovuzlariga o‘tkazish imkoniyatini beradi. Bu esa chavoqlar nobud 
bo‘lishi oldini oladi.
Basseyn tuzilishi
Basseyn bu — turli hajmdagi to‘rtburchak uzunchoq va aylana shakl- 
dagi maxsus baliq yetishtirish moslamasi bo‘lib, Samarqand stekloplas- 
tika korxonasida ishlab chiqarish yo'lga qo‘yilgan.
To'r-filtr Suv chiqish quvuri
39-rasm. 
Stekloplastik basseynlarning sxematik tuzilishi
Baliqchilik xo‘jaliklari talablaridan kelib chiqib uning taraflari 2x2 
metr, 2,5x2,5 metr, 5x5 metr, chuqurligi esa 0,5—1,0 metrdan to 1,5 
metrni tashkil qiladi. Ko‘pchilik baliqchilik fermer xo‘jaliklari beton- 
dan basseyn qurishni afzal ko'Tmoqdalar. Beton basseynlar eksplua- 
tatsiya davrida baliqlarni jarohatlamasligi kerak. Quyida basseynning 
sxematik tuzilishi aks ettirilgan.
40 -rasm. Stekloplastik basseynning umumiy ko‘rinishi 
197

---

41 -rasm. Yopiq binoda stekloplastik basseynlarning joylashtirilishi
Basseynlarning o‘rnatilish tartibi
Basseynlari artezian quduqlar, daryo kanal, kollektor va drenaj ti- 
zimlari yonida tekis va ishlatilgan suvni orqaga qaytara olish imkoni- 
yati mavjud joylarda suv erkin chiqib ketish imkoniyati bor joylarda 
o'rnatiladi. Basseynlarda suv ta’minoti uzluksiz, nihoyatda tiniq (bu- 
loq suvlari, ya’ni oligotrof suv) boMishi lozim. Suv tiniqligi basseyn 
tubigacha bo'lishi kerak. Agarda suv tiniq bo‘lmasa mineroorganizm- 
lar, organik va anorganik moddalar bo'Isa, unda to'liq bo‘lmagan jadal 
basseyn hisoblanadi.
42-rasm. Ochiq havoda betondan tayyorlangan basseyn va 
ularning joylashtirilishi
198

---

Demak, chiqindili suvlar bo‘lmasligi kerak. Basseynlar tekis va 2—3 
foiz qiyalik bor joyda o‘rnatiladi, suvning bir tarzda cliiqib turishini 
ta ’minlashi lozim. Stekloplastika basseynlar qattiq va shag‘al asosga ega 
bolgan, tekislangan joylarda, beton shaklidagi basseynlar esa yaxshi 
tuproqli, qazilishi oson bo‘lgan hududlarda qurilishi maqsadga mu- 
vofiq. Plastik basseynlarni bir joydan ikkinchi joyga ko‘chirish qulay.