O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Dala shiyponidagi mavjud hovuzlarda baliq parvarish qilishni yo‘lga
qo‘yish. Minihovuz tashkil qilish
Baliqchilik sohasi bo‘yicha ish boshlamoqchi bo'lgan havaskor fer- 
merlar uchun dala shiyponlari oldida mavjud bo'lgan kichkina hovuzlar 
(0,1, 0,2, 0,3, 0,4 ga)da baliq boqish uchun ishni nimadan boshlash 
kerakligini tushuntirish maqsadida quyidagilar tavsiya qilinadi.
Faoliyat ko'rsatadigan fermerlarning dala shiyponlari yaqinida ki- 
chik hajmdagi hovuzlar mavjud bo'lib, bu hovuzlar ishlatilmay bo'sh
191

---

qolib ketishi ham mumkin. Ko’pchiiik fermerlar bunday hovuzlarda 
baliq boqish mumkinmi, degan savol bilan murojaat qilishadi. Bu 
savolga 0 ‘zbekiston baliqchilikni rivojlantirish ilmiy-tadqiqot markazi 
xodimlari R.B.Qurbonov va H.Y. Ahmedov (2006) lar mumkin va al- 
batta bunday kichik hovuzlar baliq yetishtirish uchun xizmat qilishi 
kerak, degan javob qaytarganlar va o‘z tavsiyalarini beradilar.
Mayda hovuzlarda baliq yetishtirish uchun nimalarga e’tibor berish 
kerak?
Agar hovuzlar paxta, g'alla yoki boshqa qishloq xo‘jaligi dalalari- 
dan chiqadigan oqova suvlar yoki ariq, zovur suvlarini aniq bir joyga 
yig‘ish imkoniyati bo‘lsa, bu joylar yaxshilab tayyorlanib, so‘ngra suv 
bilan toddirilsa bodadi. Hovuz suvi todiq almashinib turilishi kerak. 
Zovurlardan oqib kelayotgan suvlar mineral o‘g‘itlarga ancha boy bo‘lib, 
bu suvlarda baliq boqish ko'p sarf-xarajat talab qilmaydi. Baliqchilik 
uchun modjallangan hovuzlar dalalarning meliorativ holatiga zarar yet- 
kazmaydigan va sizot suvlar sathini ko’tarib yubormasligi kerak. Bu 
hovuzlarda oq amur, oq va chipor do‘ngpeshana, karp kabi turlarni 
yetishtirish tavsiya etiladi.
Dala fermer xo’jaliklarining shiyponlarida suv tarqatilayotgan joy- 
lardagi hovuzlarda ham baliq yetishtirish ishlarining olib borilishi 
maqsadga muvofiqdir. Bu hovuzlarda ham o‘simlikxo‘r baliqlar va karp 
kabi turlar boqilsa boiadi. Lekin o‘simIikxo‘r baliqlar soni nisbatan 
kam bodishi kerak.
Har ikkala holatda hovuzlarni tayyorlash ishlariga e’tibor qaratilib, 
suv kirish va chiqish joylariga baliqlar chiqib ketmasligi uchun max- 
sus moslama o‘rnatilishi kerak. Bu moslamalar hovuzlarning holatidan 
kelib chiqib, fermer xo’jaligining o'zida bodgan temir va taxtalardan 
yasalishi mumkin. Begona baliqlar kirmasligi uchun va boqiladigan 
baliqlar chiqib ketmasligi uchun suv kiradigan va chiqadigan joylarda 
kapron matolardan qoplar tayyorlanib trubalarga o’rnatiladi.
Hovuz va qulay bodgan ariq- zovurlarda baliq bilan birgalikda o‘rdak 
boqish ishlarini yodga qo’ysa bodadi. Bu usul yaxshi ijobiy natija berishi 
mumkin. O'rdaklarning godiglari boqiladigan baliqlar uchun suvo'tlari 
(fitoplankton, zooplankton) kabi ozuqa obyektini ko'paytiradi. Bunday 
hovuzlarda, ayniqsa oq va chipor do‘ngpeshana kabi turlarni boqish 
yaxshi natija beradi. Bunday holatlarda hovuzlarga ortiqcha o‘gdt be- 
rilmaydi. Hosildorlik esa o‘rtacha bodishi mumkin.
Fermer xo‘jaliklarida baliq yetishtirish uchun kichik hovuzlar bodmasa 
hovuz qurish uchun suv manbaiga yaqin bodgan qiyalik, partov yerlardan
192

---