O karimova huquqshunoslik

muo-
mala layoqati
deb ataladi. Muomala la yoqati 
to‘la, to‘liq-
siz, qonun asosida cheklangan
bo‘lishi mumkin.
To‘la muomala layoqati 18 yoshdan boshlab vujudga
keladi. Olti yoshdan o‘n to‘rt yoshgacha bo‘l 
gan kichik
yoshdagi bolalar quyidagilarni mustaqil ravishda amalga
oshirishga haqlidirlar:
1. Mayda maishiy bitimlar.
2. Tekin manfaat ko‘rishga qaratilgan, notarial tas-
diqlashni yoki davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni talab qil-
maydigan bitimlar.

---

60
Huquqshunoslik
3. Qonuniy vakil yoki uning roziligi bilan uchinchi
shaxs tomonidan muayyan maqsad yoki erkin tasarruf
etish uchun berilgan mablag‘larni tasarruf etish bo-
rasidagi bitimlar.
O‘n to‘rt yoshdan o‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan vo -
yaga yetmaganlar ota-onalari, farzandlikka oluv chilar va
homiylarning roziligisiz quyidagilarni mustaqil ravishda
amalga oshirishga haqli:
1. O‘z ish haqi, stipendiyasi va boshqa daromadlarini
tasarruf etish.
2. Fan, adabiyot yoki san’at asarining, ixtironing
yoxud o‘z intellektual faoliyatining qonun bilan qo‘riq 
-
lanadigan boshqa natijasi muallifi huquqini amalga oshi -
rish.
3. Qonunga muvofiq kredit muassasalariga omo nat lar
qo‘yish va ularni tasarruf etish.
O‘n olti yoshga to‘lgan voyaga yetmagan shaxs meh -
nat shartnomasi bo‘yicha ishlayotgan bo‘lsa yoki ota-
onasi, farzandlikka oluvchilari yoxud homiysining
roziligiga binoan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ul-
lanayotgan bo‘lsa, u to‘la muomalaga layoqatli deb e’lon
qilinishi mumkin. Bunday layoqatli bo‘lish 
emansipa -
tsiya
deb ataladi.
Fuqarolar muomala layoqatidan sudning qaroriga bi-
noan mahrum bo‘lishi mumkin. Muomala layoqatidan
mahrum etish spirtli ichimliklarni yoki giyohvand modda -
larni iste’mol qilish natijasida o‘z oilasini og‘ir ahvolga
solib qo‘yayotgan fuqaroga nisbatan amalga oshiri 
ladi.
Unga homiylik belgilanadi. Bunday fuqaro mayda maishiy
bitimlarni mustaqil tuzish huquqiga ega. U boshqa bitim-
larni homiyning roziligi bilangina tuzishi, shuningdek, ish
haqi, pensiya va boshqa daromadlar oli shi hamda ularni
tasarruf etishi mumkin. Biroq bunday fuqaro o‘zi tuzgan
bitimlar bo‘yicha va yetkazgan zarari uchun mustaqil ra -
vishda mulkiy javobgar bo‘ladi.