O. I. Jalolov Buxoro davlat universiteti Amaliy

Oddiy hodisalar 

Latexda  formulani  chiroyli  ko’rinishda  yozish  uchun  quyidagi  oddiy 

hodisalarni bilish muhim. 

-Formula  yozishda  agar  bo’lish  belgisi  qatnashsa  iloji  boricha  kasr 

ko’rinishda(kasr  ko’rinishda  yozish  uchun  maxsus  \frac  buyrug’idan  foydalanish 

mumkin) yozishga harakat qiling. 

-Agar  matn  quyi  indeksida  yozishga  to’g’ri  kelib  qolsa  ,yuqori  indeks  bilan 

teng parametrda yozishga harakat qiling. 

---

57 

 

 

-Agar yuqori yoki quyi indekslar mavjud bo’lsa ularni joylashtirishda { va } 

belgilaridan foydalaning. 

Formulada yuqori quyi indekslarni joylashtirishda Latexning maxsus buyrug’i 

\atop dan foydalanish mumkin. 

Ilgari $\Gamma^k_{ij}$ \\ 

ko'rinishda yozilgan bo'lsa\\ 

hozir $\left\{ij\atop k\right\}$\\ 

ko'rinishda yoziladi. 

Biz  bu  yerda  figurali  qavslarni  ichidagi  formula  o’lchamini  bilan  matn 

o’lchamiga moslashtirish uchun yana \left va \right dan foydalandik. 

Ko’pincha yuqori va quyi indeks yozishda, yuqoridagi misol kabi \left( , \atop 

va  \right)  buyruqlaridan  foydalaniladi.Bunday  vaziyatlarda  uncha  ko’p 

foydalanilmasada yana bir buyruq bilan tanishib o’tishni lozim topdik.Bu  \choose 

buyrug’i.Quyidagi misolda shu buyruq ko’rsatilgan: 

$$ 

{n\choose k}=\frac{n!}{k!(n-k)!} 

$$ 

 

Bu  yerda  foydalanganimiz  \choose  buyrug’i  ko’rib  turganimizdek 

“ochiluvchi”  va  “yopiluvchi”  qavslar  bilan  nomutanosiblik  kelltirib 

chiqaradi.Ya’ni  bu  buyruq  avval  “ochiluvchi”  va  “yopiluvchi”  qavslarni  aniqlab 

so’ngra yuqori va quyi indekslarni uni ichiga yozadi, \atop da esa avval yuqori va 

quyi  indekslar  aniqlanib,  so’ngra  shularga  mos  qavslar  qo’yib  chiqiladi.  Albatta 

barcha  vaziyatlarda  ham  formula  yozishda  qavslar  kerak  bo’lmaydi.  Bunday 

vaziyatlarda \choose buyrug’i qulayroq.Shuning uchun ham har ikkala buyruqning 

o’z o’rni bor. 

Endi  yana  bir  ajoyib  hodisalardan  biri  bo’lgan  formula  yozilgan  qator  ustiga 

biror  belgi  va  yoki  shunga  o’xshash  yozuvlar  yozish.Bunday  ko’rinishlar 

Latexning  \stackrel  buyrug’i  yordamida  hosil  qilinadi.Bu  buyruq  ikkita  qismdan 

---

58 

 

 

iborat:birinchisi  qatorni  yozish,ikkinchisi  qator  ustini  yozish.Quyidagi  misol 

yordamida bu buyruq haqida tasavvur hosil qilishingiz mumkin: 

                       

$A\stackrel{f}{\longrightarrow}B$ 

Qator ostida gorizontal figurali qavs yozish uchun \underbrace buyrug’idan 

foydalaniladi.Albatta bu buyruqdan keyin qatorni yana davom ettirish mumkin. 

$$ 

\underbrace{1+3+5+7+ 

\cdots+2n-1}_{\mbox{$n$ ta}}=n^2 

$$ 

Qator  ustiga  gorizontal  figurali  qavs  yozish  uchun  \overbrace  buyrug’idan 

foydalaniladi.Bir  qatorning  ham  yuqori  qismiga,ham  ostki  qismiga  gorizontal 

figurali qavs yozish mumkin. 

$$ 

\overbrace{\underbrace{ 

a+b+\cdots+z 

}_{26}+1+ 

\cdots+10}^{36} 

$$