О. Х.Қўлдашов, З. Мирзаева, З. Абдумаликова биофизика (дарслик) фарғона – техника – 2007

Саволлар:

1. 
   Тон деб нимага айтилади, қандай тонлар бор ?
   
2. 
   Шовқшн хақида тушунтиринг.
   
3. 
   Аудиометрия нима ?
   

3.6. Клиникада товуш ёрдамидаги усуллар билан текширишнинг
физик асослари.


3.4–расм


4.1–расм


Товушнинг энг асосий моҳияти шундаки, у ҳам ёруғлик каби ахбо–
рот манбаи ҳисобланади. Табиат товушлари, бизни атрофимиздаги одамларнинг гаплари, ишлаб турган машиналарнинг шовқини бизга кўп маълумотларни беради. Товушнинг одам учун қанчалик аҳамиятга эга эканлигини билиш учун қулоқни беркитиб, ўзнгизни товуш қабул қилиш имкониятидан маҳрум қилиш етарлидир. Табиийки, товуш одам учун органларининг ҳолати тўғрисида маълумот берувчи манбаа ҳам бўлиши мумкин.
Касалликни диагностика қилишнинг кенг тарқалган усулларидан бири аускультация (эшитиб кўриш) – бизни эрамиздан олдинги II асрдаёқ маълум бўлган. Аускультация учун стетоскоп ёки фонендоскоп қўлланилади. Фонендоскоп (3.4–расм) ковак капсула 1дан ва товушни узатадиган мембрана 2 дан иборат. Мембрана бемор танасига қўйилади, ундан чиққан иккита трубка 3 врач қулоғига боради. Ички ковак капсула ичидаги ҳаво устунида резонанс ходисаси вужудга келиб, товуш чиқариш кучаяди ва аускультация яхшиланади.
Ўпкани аускультация қилишда нафас олиш пайтида ҳосил бўлган шовқинларни касаллик учун характерли бўлган турли хил хирриллашларни эшитиб кўрилади. Юрак тонларининг ўзгариши ва шовқинларнинг вужудга келишга қараб, юрак иш фаолиятининг ҳолати ҳақида фикр юритиш мумкин. Аускультациядан фойдаланиб, ошқозон ва ичакдаги тўлқинсимон қисқаришлардаги ортиқча қўзғалишларни ва она қорнидаги боланинг юрак уришларини аниқлаш мумкин.
Юрак иш фаолитяининг ҳолатини диагностика қилишда
аускультация усулига ўхшаш бўлган фонокардиография (ФКГ) усули
қўлланилади.

3.5–расм
Бу усулнинг мазмуни, юрак тонлари ва шовқинларини график
кўринишда қайд қилиш ва уларни диагностик анализ қилишдан, тушун–
тиришдан иборатдир. Фонокардиграфияни ёзиб олиш фонокардиограф
ёрдамида амалга оширилади. Фонокардиограф, микрофон, кучайтиргич,
частота фильтрлардан ва қайд қилувчи қурилмадан иборат (4.2–расм).