O’. Asqarova, Z. Qoraboeva, M. Samidjonova maktabgacha ta`lim metodologiyasi

109 
darajasini belgilaydi va zarur bo‘lsa modelni yanada aniqlashtirish imkonini 
beradi. 
Mavzuni o‘zlashtirishni taminlashga oid savollar: 
• Modellashda eksperimentdan foydalansa bo‘ladimi? « modellashtirish 
matematik nazariya bo‘la oladi? 
• modellashtirishda moslik tamoyiliga amal qilish shartmi? Mavzu
bo‘yicha mustahkam esda saqlab qolishga oid ma’lumotlar: 
• matematik model faqat obektning o‘zini emas, balki ular amal 
qiladigan qoidalarning ma’lum majmuani tavsiflaydigan aksiomalar tizimini ham 
qamrab oladi; 
• matematik modelning o‘rganilayotgan jarayonga aynan mos kelishini 
test, tajriba yoki boshqa usullar yordamida amaliyotda, geometrik o‘xshashlikdan 
samaradorlikni aniqlashda tajriba -sinov ishlarida foydalanish mumkinmi? 
- o‘xshashlik mezoni bilan o‘xshashlik koeffisenti orasida qanday farq bor? 
Tadqiqotchiga mavzu materiallaridan ijodiy faoliyatda foydalanishga 
tavsiyalar: 
- ijodiy faoliyatda o‘xshashlik tadqiqot metodidan foydalanishda uning 
quyidagi xossalariga e’tibor berish lozim bo‘ladi: 
- mos figuralarga tegishli to’g’ri chiziqlar orasidagi burchaklar o’zaro teng; 
- o’xshashikdagi almashtirishlar to’plami guruppani tashkil qiladi; 
- yopiq o’xshash figuralar yuzlarining nisbati ularning o’xshashlik 
koeffisentlarining kvadratiga, hajmlarining nisbati esa uning kubiga teng. 
Agar o’rganilayotgan hodisalar (jarayon va tizimlar)da barcha mezonlar emas, 
balki ularning ba’zilari o’rinli bo‘lsa, bunday o’xshashlik noto’liq yoki qisman 
(ayrim elementlari, sohalari, yo’nalishlari, qismlari bo’yicha) o’xshashlik deyiladi. 
Bunday o’xshashliklar amaliy faoliyatda ko’p uchraydi va tadqiqot paytida 
ular bo’yicha kerakli joriy xulosa chiqariladi hamda tadqiqot davomidagi joriy 
nazorat amalga oshiriladi. Odatda bunday hollardagi joriy nazorat taqqoslashlar va 
umumlashtirishlar orqali amalga oshiriladi. Masalan, pedagogik tadqiqotlarda 
tadqiqot maqsadi va vazifalari hamda ishchi gipoteza bilan