O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Sekst  Pom pey  Fest.  S o ‘zlarni  aham iyati  to‘g ‘risida
M unitsipiy  fu qarosi  bu,  m u n itsip iy d a   o zo d  tu g 'ilg a n   kishi.  H a m d a  
boshqa  xalq q a  m a n su b   b o 'lib ,  fu q aro lik   burchini  bajaradigan  kishi. 
S h u n in g d e k ,  m unitsipiy 
fu q aro sid a 
qullik d an   ozod  b o 'lg a n   kishi. 
M unitsipiylarni  fuqarolari  y ana  kim   b o sh q a   fuqarolikga  ega  b o 'lib , 
rim liklarga  q o 's h il g a n   kishi,  unga  m agistraturani  e g allash g a  ruxsat 
b erilm as  edi,  faqat  bir  qism   fu q aro lik   m ajburiyatlarini  bajarishga 
ruxsat  berilar edi,  Q u m   ,  Aserra  ,  A tella  aholisi  Rim  fuqarolari  edilar, 
q o 's h in g a  xizm at  qilar edilar,  lekin faxrli  lavozim larni e g a lla m a s  edilar.
/. 
Qum 
Kampaniyadagi  shahar,  er.  avv.  338-yilda  lining  aholisiga  ovoz 
berish huquqisiz  fuqarolik huquqi berildi
2.Aserra
  -  
Kampaniyadagi  shahar,  er.avv.  332-yilda  uning  aholisi  ovoz 
berish huquqisiz  fuqarolik huquqi berildi.
293

---

3.  A tel la -  Kampaniyadagi osklarni shahri
Хрестоматия no истории  Оревнего  Рима.  М.,  1987.  233 стр
R i m   h u q u q s h u n o s l a r i   m u n i t s i p i y l a r  t o ‘g ‘r i s i d a
I  b o 'l i i n .   [ M u n its ip iy la r  f u q a r o l a r i   v a   k o ‘c h i b   k e l g a n l a r  t o ‘g ‘r i s i d a
I.  U l p i a n ,   I I I   asr.  M u n itsip iy   fuqarosi  kelib  chiqishi  b o 'y ic h a   yoki 
erkinlikka  c h iq arish d an   keyin,  yoki  o ' g ' i l   qilib  olish  orqali  boMishi 
m u m k in .  S o ' z   m a ’nosiga  k o 'ra .  m unitsipiy  fuqarolari  deb,  dav latg a 
qabul  q i l ’ngan  fuqarolik  m ajburiyatlarini  b o sh q a rish g a   ishtirok  eta- 
digan,  biz  bilan  fuqarolik  m ajburiyatlarini  ijro  e tad ig an larg a  aytiladi, 
lekin  hozir  biz  b o sh q a  m a ’noda  alohida  shaharlarni,  misol  uchun 
K apuya  va  Puteol  fuqarolarini  m unitsip iy lar  fuqarolari  deb  aytamiz. 
B u  holda  kim ni  ota-onasi  K ap u y a   fuqarosi  b o 'is a ,  u  K a p u y a   fuqarosi 
b o 'la d i,  lekin  u n in g   otasi  K ap u y a   fuqarosi,  onasi  P uteoldan  b o 'is a ,  u 
K ap u y a  fuqarosi  b o 'la d i,  agarda  faqat  tasodifan  onasini  vatani  alohida 
im tiyozga ega  boMmasa,  ana sh u n d a u onasini vatanini  fuqarosi  b o 'la d i. 
M isol  uchun,  Ilion  aholisiga  Iliondan  onasi  kelib chiq q an   b o 'is a ,  ularni 
fuqarosi  boMadi.  D elfa uchun  hali  bu  saqlanib qolgan.  B u n d a n   tashqari, 
Sels  x a b a r  beradi.  B u y u k   Po m p ey n i  m arh am ati  bilan,  Pontlik  ona  tuq- 
qan  pontlik  b o 'la d i  d eg an   q o n u n   bilan  o 'rn a tilg a n .
2 1 -bob.  4.  Q o n u n iy   n ikohga  sep  ern in g   m u lk ig a  tegishli,  lekin 
agarda  m u lk   q a n d a y d ir tarzda  m unitsipal  vazifalarini  bajarishda  ishla- 
tilsa  sepni  u n g a  q o 's h i s h   kerak  emas.
22.  2.  O z o d   q o 'y ilg a n la r   m unitsipiylarni  fuqarolari  hisoblanadilar, 
o 's h a   y e rd a   u la r  y a sh a sh n i  afzal  k o 'rg a n  jo y ,  shu  bilan  birga  patronni 
vatani  h ech’q a n d a y  ah a m iy a tg a  ega e m as va  ular  m ajburiyatlarni  baja- 
rishga  u y e rd a   va  shu y e rd a   tortiladilar.
2 2 .5 . Senatorial’, ularni o 'g ' i l v a q i z l a r i  q ac h o n  tu g 'ilg a n  b o 'ls a la rd a , 
h am d a  n evaralari,  chevaralari  va  evaralari  m unitsipal  g 'u r u r n i  saqlab 
qolsalarda,  o ' z   vatani  fuqarolari  hisobidan  o'c hiriladilar.
23.  G e r m o g e n ia n ,  IV   asr.  M unitsipal  fuqarolik  senatorlik  y o s h ig a  
yetishi  bilan  tu g a y d i,  m ajburiyatlarga kelganda,  lekin  h u r m a t- e ’tib o rg a 
nisbatan  vatan  saqlanadi.  H atto  ular  o z o d lik k a   ch iq arg an lar  ham ,  o ' z  
tu g 'ilg a n  j o y i d a   fu q a ro g a  aylanadilar,  ask ar o 'z i   v a tan id a  hech  narsaga 
egalik  qllm asa,  o 'z i   x iz m a t qilgan j o y d a   uyga  ega  b o 'la d i.
26.  Pavel,  III  asr.  M unitsipal  m ag istrat  fuqarolik  ishlari  b o 'y i c h a
294

---

sud  h o k im iy atig a  qarag an d a,  oliy  h o k im iy a t  v ak o latid a  boMgan  ishni 
bajarish  h u q u q ig a  ega  emas.  M unitsipal  m agistratlarga  eski  h u quqlarda 
tiklash  ruxsat  etilm agan.
27. 
Ulpian.  Ill  asr.  Ozod  qo'y ilgan  ozod  q o'ygan  mansub  boM­
gan  munitsipiyni  fuqarosi  boMadi,  uning  turar jo yini  emas,  uni  vatanini 
fuqaroligini  meros  olgan  holda  va  agar  uning  patroni-ikki  shahar  fuqarosi 
boMsa. shunda ozodlikka q o ‘yilgandan keyin, u o 's h a  shaharlarning fuqarosi 
boMadi.  A gar  kim  o ' z   ishlarini  kolonivalarda  emas.  munitsipiylarda  olib 
borsa,  u  yerda  sotadi,  sotib  oladi,  bitimlar tuzadi,  u  yerda ja m o a   hayotida 
qatnashadi,  ham m om lardan  foydalanadi,  tomoshalami  ko'radi,  bayram 
kunlarini  nishonlaydi.  Bir  s o 'z   bilan  aytganda,  munitsipiyning  barcha 
imkoniyatlaridan  foydalanadi  va  hech  qanday  koloniyalarni  emas.  Shunda 
u  ko'p ro q   u yerda yashashga ega  bo'ladi.
29.  Gay,  II  asr.  K o 'c h i b   keluvchi  m agistratlarga  b o 'y s u n is h i  lozim 
va  u  y a sh a y o tg a n   o 's h a  jo y d a   va  o 's h a   kim ni  fuqarosi  bo 'lsa.
Хрестоматия no истории  древнего Рима.  М.,  1987.  240-241  стр