O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

1  Eretriya- Evbey orolidagi shahar,  er.  aw.  790 yildaforslar bosib olgcm.
2.  Gippiy- Afinada ag  darilgan liran, fo rsla r xizm atiga о 'tgan.
3.  Slraleg -o ‘n slrateg harbiy qo 'mondonlar.
4.  Pan- iloh.
5.  Plateya-  Marafon  jan gida  qftnaliklarga  yordam ga  kelgan  birdan-bir 
yunon shahri.
6  Hoshqalar esa -jumladan  Miltiad.
7.  Saklar- qadim gi O 'rta Osivoda yashagan jan govar xalq.
8.  Suniy-Attika jan ubiy qismidagi buriin.
9.  Alkmeonid-Attikadagi zodagon  urug'.
10: Falera -o ‘shanda qfinaliklarniki edi.
Хрестоматия  no  истории  древнего мира.  М.,  1991.  158-159 стр
Ferm opil yonidagi jan g
VII. 
212.  Bu  o lishuvlar  vaqtida  p o dsho,  hikoya  qilishlaricha, j a n g  
borishini  kuzatdi  va  o ' z   q o 's h in i d a n   xavotirlanib,  uch  m arta  taxtidan 
sakrab  turdi.  O 's h a   kun  ular  s h u n d a y   u rish d ilar  va  keyingi  kun  ham  
varvarlarga  o m a d   keltirm adi.  D u s h m a n la r  kam sonli,  ularning  barchasi 
y a ra d o r  b o 'la d i  va  qarshilik  k o 'r s a ta   o lm a y d i  deb  hisoblab  v a rv a rla r
205

---

hujum  qildilar.  Ellinlar  esa  qab ilalar va  qurol  turlari  b o ‘y ich a j a n g o v a r  
safga turdilar va  fokiyaliklardan  boshqa  h a m m a ,  bir-birlarini  almash- 
tirib  j a n g   qildilar.  F okiyaliklar  esa  toqqa,  t o g ‘  so'q m ogM ni  him oya 
qilish  uchun  yuborildilar.  Forslar  ish  y ax sh i  b o rm ay o tg an in i  k o 'rib  
y a n a   chekindilar.
213.  Shu  bilan  birga  po d sh o   nim a  qilishni  bilm ay  qoldi.  Shunda 
unga  m aliyalik  q a n d a y d ir  E v rid e m n in g   o ‘g ‘ li  Epialt  keldi.  P odshoning 
buyuk  h a d y a sig a   u m id v o r  boMib,  t o g ‘  orqali  F erm opilga  boradigan 
s o 'q m o q n i  forslarga  k o ‘rsatdi  va  shu  bilan  u  yerd a  boMgan  ellinlarni 
halok  qildi...
219.  E llinlarga  esa  Ferniopilda  to n g d a   boMajak  halokatni  birinchi 
b o 'lib   bashoratchi  M egistiy  qu rb o n lik   h a y v o n in in g   ichki  a'zolariga 
qarab aytdi.  K eyin q ochoqlar,  forslarning aylanib o ‘tishi  harakati xabari 
bilan  keldilar.  Bu y a n a   kechasi y u z   berdi.  O xirida,  ton g d a  balandlikdan 
(shunday  x a b a r   bilan)  “ kunduzgi  x a b a rc h ila r”  y u g u rib   tushdilar. 
S h u n d a   ellinlar  kengash  qurdilar,  ularn in g   fikrlari  boMindi.  Birovlar 
o ‘z postidan  c h ek in m aslik n i y oqladilar,  b o sh q a la r esa e'tiroz bildirdilar. 
S hundan  s o ‘n g  q o ‘shin  boMindi:  u n in g   bir qism i  tarqab  ketdi,  shu  bilan 
birga  har kim  o ‘z shahriga qaytdi;  b o sh q a la r esa,  L e o n id 1 bilan  qolishga 
q aror qildilar.
220.  Yana  hik o y a  qilishlaricha,  g o ‘yo k i  L e o n id n in g   o ‘zi  oMimdan 
saqlab  qolish  uchun,  ittifoqchilarni j o ‘natib  yuboradi.  U n in g   o ‘ziga  va 
sp artaliklarga  him o y a  qilishga  y u b o rilg a n   jo y n i  tashlab  ketish  t o ‘g ‘ri 
kelm aydi  d e b   hisobladi...
222.  S h u n d a y   qilib,  q o ‘y ib   y u b o rilg a n   ittifoqchilar  L e o n id n in g  
b u y r u g ‘i  b o ‘y ic h a   ketdilar.  Faqat  birgina  fespiyaliklar  va  fivaliklar 
la k e d e m o n la r  bilan  qoldilar...  K eyin  esa  ellinlar  daraga 
o ‘tishdan 
ta shqarida  qoM  ja n g ig a   tash lan d ilar  va  bu  j a n g d a   m in g lab   v arvarlar 
halok  boMdi.  Forslar  qatorlarining  o rq a sid a   qism   boshiiqlari  qoMlarida 
qa m c h ila r  bilan,  jan g c h ila rn i  y a n a   o ld in g a   va  oldinga  h a y d a r  edilar. 
K o ‘p  d u s h m a n la r   d engizga  q u lad ilar  va  halok  boMdilar.  L ekin  y a n a d a  
k o ‘p, o ‘zlarini  o ‘zlari toptaldi.  H alo k   boMayotganlarga  hech  kim   e'tibor 
bermadi.  Ellinlar t o g ‘ni  aylanib  o ‘tgan oMim tahdidi solayotganini  bilar 
edilar.  S h u n in g   uchun  ular  buy u k  j a n g o v a r  q ah ra m o n lik   k o ‘rsatdilar va 
d u sh m a n   bilan jo n -jah d lari  bilan  m a r d o n a   bilan  urushdilar.
224.  K o ‘pchilik  spartaliklar  nayzalarini  sindirdilar  va  forslarga
206

---

qilich  san ch a  boshladilar.  Bu  o lish u v d a   jaso ratli  qarshilikdan  keyin 
Leonid  u  bilan  birga  b o sh q a  k o ’p  z o d a g o n   spartaliklar  halok  boMdi. 
U larn in g   ismlari  m a q to v g a   s a z o v o r  boMgani  uchun  ham  m en  bildim . 
M en  sh u n in g d e k ,  barcha  uch  y u z   spartalik  ismlarini  bildim...
225. 
...L eo n id n in g   ja s a d i  uchun  forslar  va  spartaliklar  o ‘rtasida 
j a s u r   ellinlar  uni  d u s h m a n la r  qoMidan  tortib  o lm a g u n c h a   (shu  bilan 
birga  ular  d u sh m a n n i  t o 'r t   marta  q o c h is h g a   m ajb u r  qildilar),  qoMma- 
q o ‘l  q iz g 'in   o lishuv  boshlandi.  Ja n g   forslarning  Epialt  bilan  kelg u n ig a 
q a d a r  d a v o m   etdi.  F orslarning  y a q in lash g an in i  k o 'rib ,  ellinlar  urush 
uslubini  o 'zg artird ilar.  U lar  d a ra g a   ch ek in a  boshladilar  va  dev o rd an  
o ‘tib,  fivaliklardan  b o sh q a   barcha  ham m alari  tepalikda j o y   egalladilar. 
Bu  tepalik  kirishda  turibdi-.  Bu  y e rd a   spartaliklar,  qilichlar  bilan 
h im oyalandilar,  keyin v arv arlar ularga o ‘q l a r y o m g ‘iri y o q tirm a g u n ic h a  
q o ‘ I lari  va  tish lari  bilan"  h im oyalandilar,  shu  bilan  birga  ayrim lari 
ellinlarni  oldindan  ta'qib qilib,  ularga devorni  a g ‘dardilar,  q o lg an lar esa 
barcha  to m o n d a n   qurshadilar.
228.  U lar  halo k   boMgan  jo y la rid a   dafn  qilinganlar.  Tosh  y o z u v  
Leonid  ittifoqchilarni  q o ‘y ib  y u b o rg u n c h a .  H alok  boMganlar xotirasiga 
q o ‘yilgan:
Bu  y e rd a   uch  y u z   m iriad g a  qarshi  q ac h o n la rd ir  urushdilar 
P elo p o n n es  erlari  faqat  qirqta,  bo r y o ‘gM  yuzta.
Bu  y o z u v   barch a  halok  boMgan  ja n g c h ila r   sharafiga  y o z ilg a n , 
lak ed em o n lik larg a  alohida:
YoMovchi,  borgin  Lakedem ondagi  bizning fuqarolarga  xabar qil, 
ularning v asiyatlariga sodiq qolib,  biz bu yerda jonim izni fido qildik.