O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

“Buyuk to ‘non "-hash lashkarboshi.
Древний восток.  Книга Оля  чтения  М.  2000  стр  117
O suriyani  h alokati 
G erodot.  “T arix”
O su riy a  davlati  hududi  er.  avv.  VII  asrda  bosqinchiIik  urushlari 
natijasida  K ich ik   O s iy o   togMaridan  N il 
vod iy sig ach a,  0 ‘rta yer 
dengizidan  Fors  qoMtigMgacha  va  m a rk a z iy   E ro n g ach a  c h o ‘zilgan. 
0 ‘nlab  x a lq la r  va 
qabilalarni  uzoq  v a q t  qaram   qilib,  shafqatsiz 
talagan  O s u riy a   davlati  er.  avv.  VII  a srn in g  y ig irm a n c h i  y illarida  ichki 
z id d iy atlar  va  n o q u la y   xalqaro  vaziy at  n atijasida  tu shkinlikga  tushdi. 
Q addini  tiklagan  Bobil  va  k uchayib  b o rayotgan  yosh  M idiya  davlatlari 
eski  d u sh m an lari  O su riy a g a   qarshi  ittifoq  tuzdilar.  U lar  birgalashib, 
O su riy a   ustiga 
y urish  qildilar  va  er.  avv.  614-yiIda 
o surlarning
75

---

asosiy  shaharlaridan  biri  A shshurni,  er.avv.  6 12-yilda  uning  poytaxti 
N in e v iy a n i  bosib oldilar. Q ac h o n la rd ir  q udratli boMgan O su riy a davlati 
quladi.  M id iy a   va  Bobil  unga  tegishli  boMgan  hududlarni  boMib  oldi.
1 0 1 ....  K eyin  Fraot O siy o d a xalq  o rq asid an   xalqni  bosib ola bosh- 
ladi  ( a y n a n N i n g a   egalik q ilganlar va avval  butun  O siy o n in g  h ukm d o ri 
boMgan  edilar.  endi  esa  o ‘z  ittifoqchilari  ajralib  ketganidan  b i r o 'z l a r i  
qoldilar;  o ‘z  uylarida  ular  hali  qudratli  edilar.)  Bu y u rish d a  Fraotning 
o ‘zi  22  yillik  podsh o lik d an   keyin  halok  boMdi  va  q o ‘shinining  katta 
qism i  halok  boMdi.
103  . ..,  F ra o tn in g o M im id a n   keyin  po d sh o lik   unin g   o ‘gMi  D em ok- 
ning  nevarasi  K iaksarga  o ‘tdi  ...
0 ‘zin ing  hukmi  ostida  boMgan  barcha  xalqlar  bilan  Kiaksar  otasini 
o ‘chini  olish va  shaharni  buzib tashlash  uchun N in g a  qarshi yurish qildi. 
M idiya  va  Bobil  q o ‘shinlari  N ineviyani  qam al  qilib,  daryoni  to ‘sib, 
o ‘zanini o ‘zgartirib,  daryo suvini  s h a h a r g a y o ‘naltirdilar.  B irz a m o n d o s h  
keyin  nim a boMganini  shunday  hikoya  qiladi:
“O su riy a  sen g a  b u z g ‘unchi  k o ‘ta rilm oqda:  q a l ’ani  q o ‘riqla,  yoMni 
poyla,  belingni  bogMa,  kuchingni  t o ‘pla.  U n in g   qah ram o n lari  qalqoni 
qizil;  ja n g c h ila ri  yorqin  kiyim larda;  j a n g g a   tayyorlanish  kunida  j a n g  
aravalari  o lovdek yarqiraydi,  n a y z a l a r o ‘rm oni  toMqinlanadi.  K o ‘ch alar 
b o ‘y lab   j a n g   aravalari  yeladi,  m a y d o n la r  shaqirlaydi;  ulardan  olov 
kabi  yorqin,  y ash in   kabi  chaqnaydi.  O s u riy a   podshosi  o ‘z  botirlarini 
chaqiradi,  lekin  ular y u rish d a  qoqiladi;  sh a h a r dev o rig a shoshiladi,  le­
kin  qam al  qilingan  edi.
D ary o   darv o zalari  ochiladi  va  saroy y u v ilib   ketadi.  Q a ro r qilingan: 
O su riy a y a l o n g ‘och  boMadi  va  asirga  olinadi.
U  y erda,  osuriyaliklarni  b a rta ra f  q ilg a n d a   va 
N inni 
qam alini 
b o sh lag an d a,  podslioligi  h ududiga  p o d sh o   M adies,  Protafiyning o ‘gMi 
boshchiligida  skiflarning  katta  galalari  bostirib  kirdi.
-  
Q a m c h in in g   vizillashi,  a y lan ay o tg an   gMldiraklarning  taqillashi 
va  otlarning  kishnashi,  cho p ay o tg an   j a n g   a ra v a sin in g   taqil lashi  eshi- 
tiladi.  O tliq lar  yeladi,  qilich  chaqnaydi  va  n a y z a la r yarqiraydi:  oMdi- 
rilganlar  k o 'p c h ilik ,  oMiklar  to 'd a ;  oMiklarning  nihoyasi  y o 'q ,   oMik- 
larga  qoqiladilar.
Va  har  kim  sendan  qoch ib   ketadi  va  aytadi:  “N in e v iy a  talon-taroj
76

---

q ilin g an ” .  K im   unga  a c h in ad i?  Sen  ucluin  m en  yupantiradiganlarni 
q ayerdan  to p a m a n ?
...O s u r iy a n in g   podshosi  a v liy o larin g   u x lam o q d a,  z o d ag o n larin g  
dam   o lm o q d a .  X a lq in g   togMarga  tarqalib  ketdi,  uni  y i g ‘adigan  hech 
kim  y o 'q !   J a ro h a tla rin g g a  
d av o   y o ‘q,  y ara la rin g   o g ‘riqli. 
Sening 
t o ‘g ‘ringda  x a b a r e s h itg a n la rn in g   barchasi  q arsak  chaladi...”