O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Хрестоматия no  истории  древнего  востока.  М.,  1991.  220 стр.
Q a rq a r yo n id a g i jan g
(er.av v   853  y il)
Britaniya  muzeyida  saqlanayotgan  monolit  toshdagi  yozuv.  Sala- 
manasar  III  hukmronligining  birinchi  yetti  yilligi  annallarini  o ‘zida  aks 
ettirgan.  M onolit  Diyorbakirdan ja nubdagi  Kurxe degan jo ydan  topilgan.
D a y a n - A s h s h u r   ep o n im a tin in g  
14-ayyarida  N in e v iy a d a n   j o ‘- 
nab  ketdim ,  (b o b il-o su r  kalendari)  Frot  d an /o sid an   o ‘tdim   va  Ba- 
lix  dai-yosi[dagi]  G ia m m u   s h ah arlarig a  y aq in lash d im .  U la r  meni 
h u k m ro n lig im   (va)  m e n in g   qudratli  qu ro lim n i  yarqirashi  v ah im asid an  
q o ‘rqdilar  (va)  o ‘z  shaxsiy  qurollari  bilan  G ia m m u n i,  xojalarini  o ‘ldir- 
dilar.  M en  K itlala va Til-sham araxi  shah arlarig a kirdim ,  m a ’b udlarim ni 
saroylariga olib kirishni  buyu rd im  (va) saroylarida bayram   uyushtirdim . 
Men  xazin an i  o c h d im ,  xazinalarini  k o ‘rdim ,  m ulkini  (va)  boyligini 
bosib  oldim  va  shahrim   A sh sh u rg a   j o ‘natdim .
M en  Kitlala  shahridan  j o ‘nadim   va  K a r-S a la m a n as ar  shahariga 
y a q in la sh d im .  K o ‘p  sonli  charm   qay iq lard a  m en  ikkinchi  b o rl 
Frot 
daryosini  suvi  toMaligida  kechib  o 't d i m .  A s h sh u r-U tir-A sb a t  shah- 
rida  F ro tn in g   narigi  q ir g ‘o g ‘ida  S a g u r  d ary o sid a  (joylashgan)  va  x ett 
m am lakati  o d a m la ri  Pitru  deb  ataydilar,  m en  Frotning  u  q ir g ‘o g ‘idagi 
podsh o lard an   S a n g a ra   karxem ishlik,  K u n d a s h p i  k u m m u x lik ,  A ra m a  
Gusi  o ‘g ‘li,  Lalli  milidlik,  X ay an i,  G a b a ra   o ‘g ‘li,  K alparuda  xattinlik, 
Kalparuda  gurg u m lik :  k um ush,  oltin,  q o ‘r g ‘oshin,  je z ,  j e z   q o z o n la r 
xiroj  qabul  qildim .
M en  Frotdan  j o ‘nadim   (va)  X a lm a n g a   y aqinlashdim ,  ular  xal- 
m anliklar  j a n g i m d a n   q o ‘rqdilar  va  o y o g ‘imni  quchoqladilar.  M en
70

---

ularning oMponiarini  k u m u s h   (va) o ltinda qabul  qildim   va X alm an lik lar 
Adad  oldiga  q u rb o n lik la r  keltirdim.
Men  X a lm a n d a n  j o ‘nadim   va xam atlik  I rx u len in in g   ikki  s h a h r i g a -  
Adinn  va  Bargaga  y aq in la sh d im .  M en  podsholik  shahri  Arganani  istilo 
qildim,  oMjasini,  boyligi  va  saroy  ashyolarini  olib  chiqishga  buyruq 
berdim  va  uning  sa ro y ig a   o ' t   q o ’ydim .
M en  A rgana  sh ah rid an   j o 'n a d i m   (va)  Q a rq a ra g a   yaqinlashdim . 
Qarqarani,  u n in g 2  po d sh o lik   saroyini  v ayron  qildim ,  y engdim   (va) 
yoqdim .  1200  j a n g   aravalari,  1200  otliqlarni,  D am a sh q d a n   D addaid- 
rining  2 0 0 0 0   ja n g c h ila rin i,  xam itlik  Irxulenining  10000  askarlari, 
isroillik A x a v a n in g  20 0 0  j a n g  aravasi,  10000  askari,  K uedan  500  askar, 
misraylilar  m a m la k a tid a n  
1000  askar,  Irkanatidan  10  ja n g   arava- 
si,  10000  a sk ar  arv ad lik   M a tin u b a ’alaning  2 0 0   askari,  U sa n a ta d a n  
200  askar,  shianlik  A d u n u b a ’aqlaning  30  j a n g   aravasi,  10000  askari, 
G in d ib u a ra b n in g   1000  ta  tuyasi:  A m o n iy lik   R u x u b a   o ‘g ‘li  B asining 
1000 (askari?) bu  o ‘n  ikki  p o d sh o larn i3  u  (Irxulening) o"ziga y o rd a m g a  
oldi.  U lar  m e n g a   qarshi  j a n g g a   va  urushga  kirdilar,  A s h sh u r  egam  
bergan  oliy  k u ch iar  y o rd a m i  bilan  va  N erg al  m e n g a   s o v g 'a   qilgan 
oldim ga  boradigan  qudratli  qurol  bilan  m en  ular  bilan  Q arq arad an  
G ilzaugacha  j a n g   qildim   va  ularga  zarba  berdim .  U larn in g  
14000 
askarlarini  qurol  bilan  y o ' q   qildim .  Men  A d a d g a   o ‘x sh a b   ularga  j a l a  
q u y d im 4,  ularning  k o ‘p  sonli  q o ‘shinlarini  qurol  bilan  h a y d a d i m . . . 5 
Bu  u rushda  m en  u larn in g   j a n g   aravalari,  u la rn in g   otlarini,  ularning 
otliqlarini  aravalarini  bosib  oldim.