O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Dion  Kassiy.  Rim  tarixi
Dion  K assiy  Oktavian  senate!a  о 'z  hokimiyatidan
 
“voz  kechgani- 
dan ” keyin  bo ‘Igan  voqecmi keltiradi.
Sezar  buni  o 'q i g a n   paytda  senatorlarni  turli  xil  h is -tu y g ‘ular  chul- 
g ‘adi.  B a ’zilar  uni  m aq tash g a  botinm adilar,  b o sh q alar  istamadilar, 
lekin  u  o ‘qigan  vaqtda  va  undan  keyin  tez-tez  qichqiriqlar  k o ‘tarildi: 
unga  y ak k a  h u k m ro n lik n i  olishni  s o ‘radilar.  B un in g   m aqbulligi  haqida 
har  xil  v a jla r  k o ‘rsatdilar.  Q aysiki  uni  m utloq  h okim iyatni  qabul 
qilishga  m a jb u r  q ilm ag u n ch a,  uning  foydasi  t o ‘g ‘risida  har  xil  vajlarni 
keltirdilar.  Shu  vaqtni  o ‘zida,  u  m u s ta h k a m   h im o y a g a   ega  boMishi 
uchun, uni q o ‘riq c h ila rig a 2  baravar haq toMash t o ‘g ‘risida q aror qildilar. 
U  s h u n d a y   qilib,  g o ‘yoki  adolatli  tarzda  m o n arx iy an i  o ‘rnatishni  istadi.
Shu  yoM  bilan  u  senatning  va  x a lq n in g   obroMga  tayanib,  o ‘z 
h u km ronligini  m u stah k am lad i.  U  respublikachi  boMib  k o ‘rinish  ista- 
gida,  barcha  ijtim oiy  ja m o a   ishlari  rahbarligini 
va  g ‘a m x o brligini 
o ‘ziga  oldi,  u  barchp  provinsiyalarni  b o sh q arm aslig in i  aytdi.  U  senatga 
z a if provinsiyalarni  qaytardi,  chunki  u la r  tinchlikda  y ash ab ,  u ru sh m a s 
edilar,  o ‘ziga  esa  kuchlilarni  oldi.  Q aysiki  ular  ishonchsiz  va  xavfli
285

---

edilar.  yoki  c h e g a ra d a   d u sh m a n la rg a   ega  b o 'lib ,  yoki  o 'z la ri  katta 
isyonlarga  qobiliyatli  edilar.  S o 'z d a   bu,  g o 'y o k i   senat  im periyaning 
e n g   yaxshi  q ism larid an   daro m ad larn i  x a v fsiz   olishi  uchun  qilindi. 
U  esa  xav fd a  b o 'l i b   va  m e h n a t  qildi,  a m a ld a   esa  sen ato rlar  qurolsiz, 
urush  qilishga  qobiliyatsiz  va  faqat  u  q u ro lg a  ega  b o 'lib ,  askarlarni 
t a ’m inotini  am a lg a   oshirdi.
A na  s h u n d a y   tarzda,  senat  va  x a lq n in g   barcha  vakolatlari  Avgust- 
ga  o 'td i,  sh u n d an   haqiqiy  y ak k a  h okim lik  t a ’sis  etildi.  R im liklar 
y a k k a   hok im lik   n o m d an   sh u n d ay   d a rajad a 
nafratlanar  edilarki,  o ' z  
im peratorlarini  d iktator ham ,  podsho  ham   deb  ataniadilar.  Butun  davlat 
h okim iyati  ularga  tegishli  b o 'lg a n i  u chun,  davlat  m o n a rx iy a   b o ' 1 ishi 
m u m k in   e m a s  edi.
H  H.  Трухипа.  История древнего Рима.  М.,  1996
. 
188-189 стр
Tayanch 
iboralar: 
Sezar,  Sitseron, fuqarolik  ishlari,  Sezarning xasadchilari, 
Alp.  lspaniya,  Korduba,  Rona  daiyosi,  Plularx,  gall,  Luara,  Sena,  Domisian, 
Aleziya,  Pirenev yarim oroli,  Pompey, Sezeliy Flav,  Marl ida,  Oklavian,  I ,epid,  Brut