O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Plutarx  buyuk  Gall  q o ‘zg ‘oloni  to‘g ‘risida
(er.  avv.  5 4 - 5 2   yillar)
X X V . . . .   Lekin  tezda,  q a c h o n la rd ir G alliy a d a   b o 'lib   o 't g a n   eng 
katta  va  xavfli  urush  belgilari  pay d o   b o 'ld i.  Uni  rejasi  allaqachon 
yetilgan  edi  va  t a ’siri  kuchli  o d a m la r  orqali  m axfiy  ravishda  j a n g o ­
var  qabilalar  orasida  tarqatilgan  edi.  U la rn in g   ixtiyorida  k o 'p   sonli 
qurolli  kuchlar,  urush  uchun  to 'p la n g a n   katta  pul  m a b la g 'la ri  va 
m u s ta h k a m la n g a n   sh ah arlar  va  o 'tis h   qiyin  b o 'lg a n   jo y l a r   bor  edi. 
Qish  vaqti  d a ry o la r m u z  bilan,  o 'r m o n l a r   qo r  bilan  qoplanib,  vodiylar
276

---

to shqin  osti  edi,  s o 'q m o q l a r   b a ’zi  j o y la r d a   qalin  q o r  qirovi  ostida 
y o ‘q  boMgani  uchun,  boshqalari  botq o q lik   va  toshqin  suvlar sababli, 
ish o n ch siz  b o 'lg a n i  uchun,  q o 'z g ' o l o n   k o 'ta rg a n la r  bilan  Sezar  hech 
narsa  qila  o lm ay d i  deb  g o ‘yoki  yaq q o l  b o 'l i b   k o ‘rinar  edi.  K o ‘p 
qabilalar  k o ‘tarildi,  lekin  q o 'z g ' o l o n n i n g   o 'c h o g ' i   arvern  va  kar- 
nutlarning4 yeri  e d i...
X X V II  ...  S h u n in g d ek   j a n g d a   tirik  qolgan  k o ‘pchilik  varvarlar 
o ‘z  podsholari 
bilan  A le z iy a 5  shahriga 
kirib  yashirindilar. 
0 ‘zini 
baland  devorlari,  k o 'p  sonli  qam al  q ilg a n la r  uchun  olib  b o 'lm a y d ig a n  
k o 'rin g a n i  uchun,  bu  shaharni  qam al  qilish  vaqtida,  Sezar  katta  x a v f
-   xatarga  duch  keldi,  chunki  barcha  gall  qabilalarining  say lan m a 
kuchlari  o ‘zaro  birlashib,  uch  y u z   m in g   kishi  m iqdorida  A leziyaga 
keldilar, 
shu  v a q td a   shaharni  o 'z i d a   b erk in g a n la r  bir  yuz  y etm ish  
m in g d an   kam  e m a s edi.  A na  sh u n d ay   ikki  katta kuch  o 'r ta sid a   qisilgan 
va  o 'r a lg a n   S ezar  ikki  d e v o r  qurishga  m a jb u r  b o 'ld i;  biri  shaharga 
qarshi,  boshqasi  kelgan  galllarga  qarshi,  chunki  agarda  d u sh m a n la r 
birlashsa,  u  ta m o m   boMishi  aniq  edi.  A leziy a  ostidagi  urush  haqiqiy 
shon  -   s h a r a f   bilan 
belgilanadi,  qaysiki  biror-bir  boshqa  urush 
sh u n d ay   jaso ratii  va  mahoratli  q ah ra m o n lik   nam unalarini  berm aydi. 
Lekin  y ana  shunisi  ajablanarliki,  S ezar  sh a h a r  devorlari  ortida  k o ‘p 
sonli  q o ‘shin  bilan  j a n g   qilib  va  uni  y a n c h ib ,  nafaqat  qamal  qilin- 
g a n la r  uchun,  balki  hatto  shaharga  qaratilgan  devorni  q o 'riq la g a n  
o 's h a   rim liklar  uchun  ham   bu  ishni  s e z d irm a y   qildi.  Bu  rim liklar 
g 'a la b a   t o 'g 'r i s i d a   A leziy ad an   qa ra m a  -  qarshi  to m o n d a n   o ' z   lager- 
lariga  oltin,  k u m u sh   bilan  bezatilgan,  qalqon  q o n g a   b o 'y a lg a n   k o 'p -  
gina  sovutlar, 
k o 'p g i n a  
qadahlar, 
gall 
chodirlarini  rim liklar  o ' z  
lagerlariga  olib  borayotganlarini  ko'r d ilar,  erkak  va  ayollarni  y i g 'i  
va  d od-faryodlarini  eshitgandan  keyin  bildilar.  S h u n d a y   tez,  tush 
yoki  sharpa  kabi  bu  s o n - s a n o q s iz   kuch  y o 'q   qilinib, t o 'z g ' i t i b  yu b o - 
rildi,  s h u n in g d e k   v a rv a rla rn in g   katta  q ism i  j a n g d a   halok  b o 'ld i. 
N ih o y a t  A leziya  him oyachilari  Sezar  va  o 'z la r ig a   k o 'p   ta sh v ish la r 
tu g 'd irg a n la rid a n   s o 'n g ,  taslim  bo'ldilar.  V ersingetorig h a m m a   urush- 
ning  rahbari,  en g   chiroyli  qurol  -   aslahani  t a q i b v a o t n i   boy  bezatib, 
d a rv o z a d a n   chiqdi. 
S ezar  o 'tirg a n   tepalik  atrofini  aylanib  chiqib, 
otdan  sakrab  tushdi,  o 'z in i  barcha  qurol  -  aslahasini  yulib  ta shladi  va
277

---

Sezarni  o y o g 'i   ostiga  o 'tird i,  zafar  uchun  saqlab  qolish  uchun  uni 
hibsga  o lm ag u n larig a  qadar,  u  yerd a  o 'tird i.
1.so 'zsiz unga  Sitserondan  keyin.
2. Korduba  -  Ispaniyadagi hozirgi Kurdova
3. Rodan  hozirgi Rona daiyosi.
-/. 
Arvern va kanmllar  Luara  va Sena daiyolari yuqori  oqimida yashagan 
gall  qabilalari.
5. Aleziya  Sena  daryosi  yaqinidagi  gall  shahri