|
Aminta, Attal, Marakanda, sk if Spit amen, S o ‘g ‘diyona, Aristotel.
2-§. Ellin davlatlarining tashkil topishi. E llinizm niadaniyati
Iskandarning o ‘liinidan keyin podsho saylovi va uning
davlatini p archalanishini boshlanishi
Kvint K ursiy R u f Iskandar tarixi, X 7 -I0
Kvint K ursiy R u f Rim tarixchisi. Er aw . I asr-eram izning II asri.
10 jild li
“Iskandar ta rix i’’ asarini muallifi.
1.
. . .A s k a r l a r q o n u n iy vorisdan b o sh q a hech qan d ay p o dshoni
qabul q ilm aslik larin i aytib, o ‘ja rlik bilan qichqirdilar va A rrideyni tak-
lif qilishni talab qildilar.
(7) P e r d ik k a g a l d u sh m a n lik kayfiy atid a boMgan M e le a g r Arri-
deyni2 sa ro y g a sh o sh a -p ish a olib kelad i v a askarlar uni olqishlab,
Filipp ismi bilan p o d s h o deb e ’lon qiladilar,
(8) Biroq, bu o d d iy xalq ovozi edi, yoM boshchilar b o sh q a fikrda
e d i l a r . . . (12) U z o q vaqt aniq bir q a r o r qab u l qila olm adilar: goh o ‘z
niyatlaridan to v b a qildilar. goh o ‘z to v b a la rid a n afsus qildilar. Oxir-
oqibatda p o d s h o g a sodiqlik g ‘olib c h iq d i va u ning avlodi fovdasiga
q aror qabul qildilar. (13) A rridey z o d a g o n la r n in g o b r o ‘yid an q o ‘rqib
226
ketib, y ig 'ilis h d a n chiqib ketdi, ask arlarn in g k o 'ta rin k i kayfiyati tushdi,
lekin zaiflashm adi. Shu sababli uni y an g id a n ta k lif qildilar. A rrid ey
akasini tax tg a q o 'y ilg a n o 's h a kiyim ini kiydi. (14) Yangi p o d sh o n in g
q o ‘riqchisi M e le a g r sovutni kiyib6 qurolni oladi. U n in g o rqasidan hech
q a n d a y h u q u q q a ega boMmay, p o d sh o hokim iyatiga ilinji b o 'lg a n la rn i
q o n ig a ta s h n a b o 'lg a n , q alq o n g a na y z a bilan taqillatib fa lan g a y u r d i...
(16) P erdikka q o 'r q i b Isk andarning ja s a d i yotgan x o n a g a berkinishni
buyuradi. P e rd ik k a bilan am a ld a o ‘z botirligini k o ‘rsatgan 600 kishi
bo r edi. U nga P to lem ey va o ‘sm irla rn in g “ podsho ko g o rtasi” ’ q o 'sh iId i.
(17) L ekin ask arlarn in g k o ‘p m in g kishilik olom oni
qiyinchiliksiz,
berkitilgan eshiklarni sindirdi. O lo m o n bilan birgalikda y o to q x o n a d a
M e le a g r boshchiligidagi q o 'r iq c h ila r t o ‘dasi bilan qu rsh alg an po d sh o
bostirib kirdi. (18) G ‘azab lan g an Perd ik k a Iskandarni ja s a d in i h im o y a
q ilm o q ch i b o 'l g a n kishilarni ch aq irib oldi. S hunga q a ra m a y bostirib
k irganlar P erd ik k ag a nayza ota boshladilar. K o 'p la rn i yaraladilar.
Oxiri k e k sa ro q la r yax sh iro q tanilishlari uchun qalpoqlarini yech ib ,
P erdikkani izdoshlariga k e lish m o v ch ilik d an v o z kechishni, p o d s h o va
k o 'p c h ilik k a yo n berishni iltim os qildilar. (19) Perdikka birinchi b o 'lib
qurolini q o ‘ydi, q o lg an lar unga e r g a s h d ila r ...
8. ... P o d s h o saroyi o 'z in i eski qiyofasini saqladi, p o d sh o elchilarni
qabul qildi, u n in g oldida harbiy b o sh liq la rtu rd ila r, kirishda q o 'riq c h ila r
va a sk arlar t o 'd a b o 'lis h d i. (9) A m m o c h u q u r o g ‘irlik ahvolni um id-
sizligini bildirar e d i...
9. Taqdir m a k e d o n la rn i o ‘zaro u rushlarga tortdi, chunki k o ‘plar
p o d sh o h o k im iy a tig a intilar e d i ... ( 7 ) . . . P e rd ik k a o ‘zini qutil ish ini
faqat M eleag rn i halo k atid a k o ‘r d i... (11) A jd o d la r o d atig a k o ‘ra
q o 's h in n i p o k la sh g a q aror qilindi, v o q elik qulay k o ‘rindi, chunki
kelish m o v c h ilik la r t o ‘xtatilgan edi. ( 12) A skarlarni poklash m aro sim in i
o 'tk a z is h n i m a k c d o n podsholari quyidagi tarzda am alg a oshirar edilar.
Q o 's h i n c h iq arilg an dalada, u n in g h a r ikkala chetida chopib tash lan g an
itni ichak-chavoqlari tashlanar edi, tashlangan ic h a k -ch o v o q laro ralig 'id a
askarlar q o 'y ila r edi: b irto m o n d a n suvoriylar, ikkinchi tom ondan falanga.
(13) Belgilangan bu m uqaddas m arosim k unida podsho otliqlar va filiar
bilan M eleagr q o 'm o n d o n lik qilgan piyodalar qarshisida tu rd i... (15)
Q o 's h in to 'p lan d i. ikki frontni ajratgan oraliq uncha katta em as edi. (16)
227
Bu yerda podsho bilan Perdikkani gij-gijlashi bilan otliqlar qismi piyodalar
oldiga chopib kelib kelishmovchilik sababchilarini o ‘lim hukmiga berishni
talab qildi, qaysiki o'z i ulami himoya qilishi kerak edi. Agar bosh tortilgan
taqdirda podsho piyodalar ustiga otliqlar va fillarni tortishi bilan d a g 'd a g 'a
qildi. (17) Piyodalar kutilmagan baxtsizlikdan qotib qoldilar. Meleagr
izdoshlariga o ’xshab, o ‘zini y o ‘qotib q o ‘yib. jasorat uni talk etdi... (18)
Shunda Perdikka, hayratga tushganlari va mutlaqo o ‘zlarini y o ‘qotib,
q o ‘yganlarini k o ‘rib 300 kishini qolganlardan ajratib fillarni oldiga q o ‘ydi.
Bular Iskandarni vafotidan keyin askarlarni birinchi yig'inini u M eleagr tark
etganda, Meleagrga ergashganlaredi. Ularni barchasini fiI lar toptadilar, shu
bilan birga Filipp buni ta ’qiqlamadi ham, ra g ‘batlantirmadi h a m .... (20)
Keyinchalik Perdikkani makkorligini anglab yetgan Meleagr o ‘shanda
safga xotirjam qoldi, chunki bevosita z o ‘ravonlik unga qarshi qaratilmagan
edi. (21)Tezda, qutilib qolishdan umidini uzib, o ‘zi podsho qilib k o ‘targan
kishini nomi bilan dushmanlar unga halokat tayyorlavotgan ini k o ‘rib,
Meleagr ibodatxonaga qochdi. Va u yerda oMdirildi...
10.
Q o ‘shinni shaharga qaytarib, Perd ik k a yoM boshchilarni ken-
g ash g a c haq ird i, bu yerd a po d sh o oliy h o k im iy a tg a ega boMishi uchun,
davlat bo sh q aru v in i sh u n d ay ta q sim la sh g a q aro r qildilar, P to lem ey
M isr satrapi etib tayinlandi v a Afrikani qaram qabilalarini b o s h q a rd i;(2 )
L a o m e d o n tg a Suriya, Finikiya bilan berildi, K iiikiyaga Flot tayinlandi,
A n tig o n d a L ikiyani, Pamfiliya, B uyuk Frigiya bilan egallash topshi-
rilgan edi; K a riy a g a K assan d r yuborildi, L id iy a g a -M e n a n d r; G elles-
pontga tu tash g an K ich ik Frigiyani L e o n n a tg a bosh q aru v g a berdilar. (3)
K ap p ad o k iy a, Paflagoniya bilan Y ev m e n g a o ‘tdi; unga bu m a m la k a tn i
T rap e z u n tg ac h a
h im o y a qilish va A riarat4 bilan urush olib borish
topshirildi, oxirgi faqat birgina u b o ‘y su n ish d a n bosh tortdi. (4)
Pitonga M idiya topshirildi, L isim a x g a Frakiya va u bilan q o ‘shni Pont
viloyatlari. H indiston, B aqtriya, S o ‘g ‘d iy o n a xalqlari h am d a o k ean va
Qizil d en g iz q ir g ‘oqlari avval kim bo sh q arg an boMsa, bu v iloyatlarni
o ‘sha oldi. P e rd ik k a p o d sh o oldiga turib p o d sh o g a h am rohlik qiladigan
q o ‘shinga q o ‘m o n d o n lik qildi.
(5)
B a ’zilar viloyatlarni bun d ay boMinishini lsk an d ar v asiy at qilgan
d eb taxm in qildilar, lekin bu m a ’lum o tiar o lim lardan kelib ch iq sad a,
bizga m a ’lumki hech n im a g a a so sla n m a g a n .
228
(6)
D av lat b o 'lin is h id a n keyin har kim o 'z i aqlan o ‘z qudratini
m u sta h k a m la sh i m u m k in edi, ag ard a tiy ilm ag an h issiyotlar chegaralari
q a c h o n lard ir m av ju d b o 'i s a e d i... (8) T a s o d if bergan n arsaga qanoat
qilish qiyin edi: katta n arsaga umid qilishda erishilgan narsa j u d a kam
tuyuladi. S h u n in g uchun h a m m a av v alo o ‘z podsholigini olishdan
k o 'r a , o ‘z podsholigini y a n a d a kengaytirish o ‘ziga tortganday k o 'rin d i.
Do'stlaringiz bilan baham: |
