O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

4-mavzu.  Qadimgi  Hindiston
l-§ .  H indistonning tabiiy  boyliklari
Sitsiliyalik  Diodor. Tarixiy  kutubxona
II. 
35.  H in d isto n d a   turli  m e v a la r  beradigan  liar  xil  darax tlar  o ‘s- 
gan  katta  t o g ‘ lar  bor,  k o ‘plab  dary o lar  kesib  o ‘tgan  chiroy  bilan  ajralib 
turadigan  k o 'p   hosildor tekisliklar  bor.
H ind  y e rla rin in g   katta  qism i  s u g ‘oriladi  va  sh uning  u ch u n   yilda 
ikki  m arta  hosil  beradi.  H indiston  q u sh la r  kattaligi  va  kuchi  bilan 
ajralib  turadigan  turli  xil  hayvo n larg a  boy.  H ind  yeri  k o ‘p  sonli  va ju d a  
katta  fillami  y etishtiradi,  ularga  m o ‘l-k o ‘1  x a sh a k   berilgani  uchun  hind 
fillari  o ‘z  kuchi  bilan  L iviyada y a sh a y d ig a n la rd an   an c h a  yuqori  turadi. 
Shu  sababli,  h in d la r  k o ‘pgina  fillarni  u sh lab   olib,  harbiy  ja n g la rg a  
tayyorlaydilar,  b a ’zi  paytda ular g ‘alabani  t a ’niinlaydi.
II, 
36.  Shu  tarzd a  o d a m la rg a   y e g u lik   boMadigan  m ev alarn in g  
m o ‘l-ko‘lligi,  o d a m la r  b o ‘yi  balandligi  va  savlatli  b o ‘lishiga  y o rd am  
beradi.  B u n g a  y a n a   q o ‘sh im ch a  qilish  kerak,  ular  s a n ’atda  y etakchi 
b o 'lis h larig a   sabab,  toza  h a vodan  nafas  oladilar,  tarkibi  o ‘ta  nozik  suv 
ichadilar.
Yerlarida  m e v a la r  m o ‘l-k o ‘l  boMishi  bilan  birga  k o ‘plab  m a ’dan 
konlarini  o ‘z  ichiga  oladi:  taqinchoqlar,  k u n d alik   iste’mol  bugunlari  va 
harbiy  an jo m   u c h u n   k um ush,  oltin,  k o ‘pg in a  m is  va  temir,  q o ‘r g ‘oshin 
va  boshqa  m etallar  m avjud.
D em etra  m evalarid an   tashqari,  H in d isto n d a  dary o   nam ligi  bilan 
s u g ‘oriladigan  tariq  o ‘sadi,  har  xil  du k k ak li  h a m d a   sholi  va  b o sp o rl 
ataladigan,  o ziq -o v q a t  uchun  foydali  b o sh q a   k o ‘pgina  narsalar.  Va 
bularning  k o ‘p  qism i  y o v v o y i  holda  o ‘sadi...
Sh u n in g   uch u n ,  aytishlariclia,  H indiston  ochlikni  bilm as  edi  yoki 
yem ish  uchun  u m u m iy   y e tish m o v c h ilik   y o ‘q  edi.  C hunki  har  yili  u 
yerd a  ikkitadan  y o m g ‘irli  m a v su m   biri  qishki,  bo sh q alard a  b u g ‘doy 
ekish  b o ‘lganda,  boshqasi  yozg i-b u   v a q td a   sholi  va  bospor,  h am d a 
sezain  va tariq  ekiladi.
H in d lard a  q o n u n la r  ham ,  hech  q a c h o n   ovqat  y e tishm ovchiligi 
boMinasligiga  y o rd a m   beradi.  C h unki,  b o sh q a   y urtlarda  d u s h m a n la r 
qishloq  joyiga  z a ra r  yetkazib,  uni  d eh q o n ch ilik   uchun  y a ro q s iz   qiladi.
128

---

H indlarda  esa  d e h q o n la r  m u q a d d a s  va  d ax lsiz  sanalganlari  uchun, j a n g  
q i l a y o tg a n la r y a q in id a  d e hqonchilik  bilan  s h u g ‘ullanadilar.  Ularga  hech 
qanday  zarar  yetk azm ay d ilar,  chunki  ular  liarnma  uchun  m arham atli 
hisoblanadilar,  d u s h m a n n in g   yerini  y o n g 'i n   bilan  ham,  daraxtlarni 
chopish  bilan  halok  qilmaydilar.
11.37.  H indlarni  yerlarida  boshlanishi  t o g ‘da  b o 'lg a n ,  sh im o ld a 
jo y la sh g a n   katta  va  k em a  ishiga  yaroqli  d a ry o la r  k o ‘p.  Tekislik 
b o ‘yicha  tarqab  oqib,  ularning  k o ‘pchiligi  bir-biri  bilan  birlashib.  G a n g  
deb  ataladigan  d a rv o g a   quyiladi.