O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet181/261
Sana14.02.2022
Hajmi11,17 Mb.
#448095
1   ...   177   178   179   180   181   182   183   184   ...   261
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

Gemolitik sariqlik.
Eritrotsitlaming yuqori darajada gemolizi tufayli 
riv o jla n a d i, k o ‘p m iq d o rd a qonda s irk u la ts iy a q iiu v c h i b ilv o sita
bilirubin hosil b o 'lad i. G em olitik sariqlik fenilgidrazin, ilon zahari, 
m argim u sh li v o d o ro d b ila n zah arlan g an d a, e ritro ts itla m in g tu rli 
to ksinlar va m ik ro o rg an izm lar bilan sh ik a stla n ish id a , guruhi m os 
k e lm a y d ig a n qo n q u y ilg a n d a h o sil b o 'la d i. K u c h li g e m o liz d a
gem oglobin bilirubinga shuncha ko‘p m iqdorda aylanadiki, u jig a r 
tomonidan o'zlashtirila olmaydi va o‘t bilan ajraladi. Gemolitik sariqlik 
q o n d a k o ‘p m iq d o rd a b ilv o s ita b iliru b in n in g t o ‘p la n ish i b ila n
tavsiflanadi. Bu biliburin siydikka o'tm aydi. Gemolitik sariqlikda qonda 
o 't kislotalari va xolesterin yig'ilmaydi. A xlat to‘q sariq rangda, siydik 
unda k o ‘p m iqdorda urobilinogen (sterkobilinogen) b o ‘lishi tufayli 
qoramtir tusda bo'ladi.
Xolemiya
- qonda o ‘t kislotalari tuzlarining paydo bo'lishi - MAT 
funksiyasi, qon tarkibi, qon aylanishining buzilishiga olib keladi. MAT 
tomonidan umumiy qo'zg'aluvchanlik kuzatiladi. Keyin bu holat uning 
susayishi va p eriferik retseptorlar q o 'zg 'a iu v c h a n lig in in g pasayishi 
bilan alm ashadi. Bunday bemorlar k o 'p in ch a apatik holatda bo'lad i, 
u lard a o g 'r iq se z g is i p a say a d i. X o le m iy a n in g k o 'p u ch ray d ig an
simptomlaridan bin teri qichishi hisoblanadi, u teridagi asab oxirlarining 
o‘t kislotalari tuzlari bilan qitiqlanishi natijasida paydo bo'ladi.
Qonda o 't kislotalari tuzlarining k o 'p miqdorda to'planishi tomirlar 
k e n g ay ish i v a b ra d ik a rd iy a hosil b o 'lis h i o q ib a tid a a rte ria l qon
bosim ining pasayishi bilan kechadi. Yurak urishining siyraklashishi 
bir vaqtda ham o 'tning yurak mushaklari asab apparatiga bevosita ta’siri, 
ham a d a sh g a n a s a b m a rk a z in in g to m ir d e v o ri re ts e p to rla ri 
qitiqlanishida q o 'z g 'a lish i yoki o 't kislota tuzlarining adashgan asab 
markaziga bevosita ta’sir qilishi bilan b o g 'liq bo'lishi mumkin.
Jigarda protrom bin va fibrinogenlam ing kam hosil bo'lishi bilan 
b o g 'liq qon iv ish in ing pasayishi ham x o lem iyaga xos. Shu sababli 
burundan, m e’d a va ichakdan qon ketishi mumkin.
Chaqaloqlar sariqligi.
U ning ikki x ili farq lanadi: fiziologik va 
p atolo gik. F iz io lo g ik x ilig a g ip erb iliru b in em iy a xos va ch aq alo q
hayotining birinchi kunlarida teri, shilliq qavatning sa rg 'ish rangga 
bo'y alish i bilan kechadi. A xlat va siydik o 'z g a rish siz , siydikda o 't


pig m en tlari an iqlan m aydi. B olaning ahvoli sariqlikning bu xilida 
o ‘zgarm aydi va hay otin in g 1 0 -k u n ig a borib sariq lik o ‘tib ketadi. 
Sariqlikning patologik xili chaqaloqlar gemolitik kasalligida uchraydi.
C h a q a lo q la rn in g gem olitik kasalligi (CH G K ). Bu kasallik asosida 
ona va hom ila eritro tsitlari antigenining mos kelm asligiga b og‘liq 
eritrotsitlar gem olizi yotadi. U chaqaloqlarda 0,25 - 0,7% hollarda 
aniqlanadi va perinatal o i im tizim ida 2,6 dan 7,1% gacha uchraydi. 
K asallik aso san ona va hom ila qonini R h -o m il bo ‘yicha, kam roq 
hollarda antigen guruhlari va boshqa antigen tizim lari bo‘yicha mos 
kelm asligi natijasida kelib chiqadi. Rh-om il yuqori antigen faollikka 
ega va 85% odamlar eritrotsitlarida uchraydi va bu odamlar Rh - musbat 
deyiladi.
Kasallikning izoimmun etiologiya nazariyasiga binoan homila R h - 
omili yo‘ldosh orqali Rh-m anfiy ona qoniga tushib, Rh - antitana hosil 
bo‘lishini chaqiradi. U lar o ‘z navbatida y o id o sh orqali homila qoniga 
kiradi, natijasida hom ila va chaqaloq eritrotsitlari gemolizga uchraydi. 
A gar gem oliz tezligi jigam ing konugatsiyalash imkoniyatidan yuqori 
b o isa , qon o ‘zanida bilvosita bilirubin yig‘ila boshlaydi, to‘qimalami 
bo‘yaydi va sariqlik rivojlanadi (bilirubin 34 mkmol/1 yoki 2 mg% dan 
yuqori b o ig a n d a ) . Q on o ‘zanida bilvosita b ilirub in album in bilan 
bo g‘lanadi. B u kom pleksdan uning gem atoensefalik to ‘siq (baryer) 
orqali diffuziyalanishi mumkin emas. Demak, m iya shikastlanishining 
oldi olinadi. Lekin bilirubin miqdori 307-342 mkmol/1 ga (18-20 mg%) 
yetganda gem atoensefalik baryer bilirubin uchun o ‘tkazuvchan bo‘lib 
qoladi. Bilvosita bilirubin bosh miyaga yetib boradi va miyani, birinchi 
n av b a td a p o ‘stlo q osti y adro larini b o ‘yaydi, shikastlaydi - yadro 
sariqligi (icterus nuclearis) paydo b o ‘ladi. B ilirubin to ‘qima zahari 
b o iib , oqsidlanish jarayonlarini tormozlaydi, hujayralarda nekrozgacha 
borib yetadigan degenerativ o‘zgarishlar chaqiradi.
CH G K ayrim sindrom larning nam oyon b o i i s h darajasiga qarab 
uning quyidagi shakllari farq qilinadi: shishli (2%), sariqli (88%) va 
anemik (10% ).
S a riq lik sh a k li k a sallik n in g k o ‘p u ch ray d ig an va odatda o g ‘ir 
kechadigan shakli hisoblanadi. Sariqlik bola tu g ‘ilishi bilanoq yoki 
chaqaloq hayotining birinchi, kam dan-kam holatlarda, ikkinchi kunida 
hosil b o ia d i, so‘ng intensiv ravishda avj ola boshlaydi, jigar va taloq 
kattalashadi.
B ilirubin bilan zaharlanishning kuchaya borishi bilan birga bola 
ahvoli o girlashadi: ular bo‘shashadi, ko‘p uxlaydi, fiziologik reflekslar


susayadi. 3 -4 - kunlarga borib bilvosita bilirubin miqdori kritik raqamga 
(307-342 mkmol/1 yoki 18-20 mg%) yetishi m umkin va yadro sariqligi 
sip m to m lari ( rig id lik - e n s a m u sh a k la rin in g q o tis h i oyoq va y u z
mushaklari talvasalanishi, Grefe va «botayotgan quyosh» simptomlari 
va b.) paydo b o ‘ladi.
Chaqaloq hayotining birinchi haftasi oxirlarida intensiv gem oliz 
fonida hosil bo‘luvchi xolestaz tufayli o 'tn in g ichakga chiqishi buziladi 
(«o‘t quyiqlanish sindrom i») va x o lestatik sariq lik belgilari paydo 
b o ‘ladi. N atijada teri yashilroq tus oladi, axlat rangsizlanadi, siydik 
qoramtir rangga bo‘yaladi - pivoni eslatadi, qonda bevosita bilirubin 
miqdori ko‘payadi. O g‘ir holatlarda teri qatlam ining sarg‘ich rangga 
bo‘yalishi uzoq muddat 5 -6 oylar va undan k o ‘p davom qiladi.
CHGK sariqlik shakli odatda giperxrom anemiya bilan kechadi, 
uning davom etishi kasallikning og‘irligi va davolash usullariga bog‘liq 
bo‘lib, 2 -3 oygacha cho‘zilishi mumkin.

Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   177   178   179   180   181   182   183   184   ...   261




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish