ko ‘rsatadi. Bosh m iya tuzilm alari shikastlanishida uning to ‘qimasida,
lik v o rd a, g ip o fizd a k o m p en sa to r m exanizm larning riv o jla n ish i va
funksiyani tiklanishi ham da plastik jarayonlarning faollashishiga olib
keluvchi moddalar hosil bo‘ladi. AT hosil bo‘lgan PT yoki asab tizimi
sh ik a stla n ish in i ch aqiruv chi p ato g en o m illar t a ’sirida faollashadi.
Shunday qilib, patogen agent ta ’sir qilishdan boshlab AT tufayli PT
hosil b o ‘lishinmg oldi olinishi mumkin, PT shakllana boshlaganda esa
uning keyingi rivojlanishi cheklanishi yoki to ‘xtashi mumkin.
AT faoliyati yetishmovchiligi patologik jarayon rivojlanishi uchun
sharoit hisoblanadi. Bunday yetishm ovchilik genetik tabiatli bo‘lishi
y oki a sab tiz im i sh ik a stla n ish i n a tija sid a h o sil b o ‘lishi m um kin.
Patologik tizim genetik yetishmovchiligi tegishli patologik jarayonlarga
nisbatan nasliy m oyillik hosil bo‘lishiga olib keladi. Natijada m e’yorida
asab tizim i buzilishini chaqirm aydigan om illar patogen xususiyatga
*
ega b o ‘lib qoladi. A ntin o tsitseptiv tizim ning nasliy yoki orttirilgan
yetishm ovchiligi yuqori og ‘riq sezgisiga va giperalgeziyaning paydo
b o ‘Iishiga olib keladi; antiepileptik tizim yetishm ovchiligi, m e’yoriy
holatda uchraydigan odatiy ta’sirlovchilar (masalan, yorug‘lik lipillashi,
tovush ta ’sirlanishlari) ta ’sirida rivojlanadigan talvasalarga moyillikka
olib keladi. AT birlam chi orttirilgan yetishm ovchiligi uning patogen
agentlar tom onidan bevosita shikastlanishida (masalan, torm ozlanish
n azo rati m exan izm larinin g b u z ilish i) kelib chiqadi. AT ikkilam chi
yetishm ovchiligi PT ta ’siri bilan bo g ‘Iiq bo‘lib, fiziologik tizim lam i,
ayniqsa patologik jarayon rivojlanishining davom etishi bilan bog‘liq
b o ‘lgan antagonistlarini va PT ning o ‘zini pasaytiradi, izdan chiqaradi.
M AT h a r xil tu zilm a la rin in g m e ’yo riy va o ‘zgargan fao liy ati,
r e a k tiv lig in in g , shu ju m la d a n a n titiz im la rn in g ham r e g u la ts iy a
qilinishida peptidlar (opioidsim on peptidlar - p - endorfin, le y - va
m etenkefalinlar, somatostatin, xoletsistokinin, delta - uyqu peptidi va
b .) m u h im ro l o ‘ynaydi. M a ’Ium sharo itlard a u lar PT va teg ish li
neyropatologik sindrom lam i yo ‘q qiladi. Ayrim peptidlar o ‘z tarkibida
har xil ta ’sir qiluvchi m oddalar ushlaydi. M asalan, P substansiyasi
ikkita fragm entdan iborat (P I-4 va P5-1I), ular hissiy siqilish, o g ‘riq
va b. reaksiyalarga qaram a-qarshi ta ’sir k o ‘rsatadi. Shunday qilib, P
substansiyasi tuzilishining o‘zida antagonistik regulatsiya, AT patologik
reaksiyaga qarshi chiqish va uning faolligini pasaytirish imkoniyatlarini
am alga oshirish prinsiplari joylashgan.
Do'stlaringiz bilan baham: