O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun



Download 11,17 Mb.
Pdf ko'rish
bet16/219
Sana28.05.2022
Hajmi11,17 Mb.
#612706
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   219
Bog'liq
Patol.-fiziol.-amal.-darsl.-uchun-qoll.-Husinov-O.A.-2008-y.

o‘quv savolU ri
1. Hujayra shikastlanishini chaqiruvchi sabablar.
2. Hujayra shikastlanishining umumiy mexanizmlari (hujayraga shikastlovchi
agentlarning bevosita, bilvosita ta ’siri).
3. Shikastlangan hujayra junksyasining buzilishi.
4. Hujayra shikastlanishining spetsijik va nospetsifik namoyon bo Tishi.
5. Hujayra ayrim organellalari tuzilishi va Junksiyasining buzilishi.
6. Shikastlovchi ta ’sirlarda hujayra himoya va adaptatsiya mexanizmlari.
Annotatsiya
H u ja y ra s h ik a s tla n is h i p a to g e n o m il b ila n o rg a n iz m o ‘zaro
ta ’sirining birlam chi oqibati, kasallikning elem entar tarkibiy qism i 
hisoblanadi.
Hujayra shikastlanishining sabablari:
- fizik omillar: osmotik bosimning o ‘zgarishi; haroratning o‘zgarishi; 
mexanik ta’sirlar, ionlovchi, ultrabinafsha, infraqizil va boshqa nurlar ta’siri;
- k im y o v iy o m illa r: z a h a rla n ish c h a q iris h i m u m k in b o ‘lg a n
ekzogen va endogen tok sik m oddalar, d o riv o r p rep a ra tlar ta ’siri; 
k is lo ro d v a o k s id la n is h s u b s tr a tla r in in g k o ‘p b o ‘lis h i y o k i 
y e tis h m o v c h ilig i; fiz io lo g ik fao l m o d d a la r - m e d ia to r la r n in g
(gistamin, bradikinin va b.) ta’siri;
- biologik omillar: organizmga, hujayraga o‘zlarming toksinlari bilan 
ta’sir qiluvchi bakteriyalar, parazitlar, viruslar;
- hujayra shikastlanishida immun jarayonlarining roli;
- hujayra qarishining roli.
Hujayra shikastlanishida asab tizimi trofik funksiyasining buzilishi, 
uzoq vaqt harakatsizlik va boshqa om illar muhim ahamiyatga ega.


Hujayra shikastlanishining yuzaga kelishi va umumiy mexanizmlari.
H ujayra sh ik astlan ish i har xil b o ‘lishi m um kin, chunki u har xil 
shikastlov chi ag en tlarg a b o g 'liq b o 'lad i. H ujayraga shikastlovchi 
om illarning ta ’siri t o 'g 'r i d a n - t o 'g 'r i , bilvosita, bevosita, bavosita 
bo'lishi mumkin. Buni ionlovchi radiatsiya misolida kuzatish mumkin. 
T o 'g 'r i d a n - t o 'g 'r i t a ’s ir bu - ra d ia ts ia n in g to 'q im a m o d d asi 
molekulasiga ta’siri; bilvosita ta’sir - erituvchi (suv)ning molekulasiga 
ta’siri; bavosita ta’sir - nurlangan organizmning nurlanmagan qismiga 
neyrogumoral o'zgarishlar orqali ta ’siri.
Hujayra shikastlanganda uning funksiyasi buziladi. Organizmning 
ham m a hujayralariga xos bo 'lg an va ixtisoslashgan funksiyalar farq 
qilinadi.
Ixtisoslashgan funksiyalar ayrim hujayralargagina xos. M asalan, 
asab hujayralariga q o 'z g 'a lis h , signallarni qabul qilish va uzatish; 
m ushak to 'q im a si hujayralariga qisqarish jarayoni; endokrin tizim
h ujay ralarig a gorm onlar ishlab chiqarish va h.k. xos. H ujayraning 
um um iy funksiyalariga modda alm ashinuvi jarayoni va uning a tro f- 
muhit bilan aloqasi; energiya (ATF shaklida) qabul qilish va utilizatsiya 
qilish; genetik axborotni saqlash, o 'tk az ish v a uni am alga oshirish; 
m oddalar sintezlanishi va hujayra ichi parchalanishlari kiradi.
M o d d a la r a lm a sh in u v i ja ra y o n i va a tro f-m u h it b ilan o 'z a ro
b o g 'liq lik n in g b u z ilis h i, b irin c h id a n h u jay ra tash q i m em b ran asi 
shikastlanishi bilan b og'liq: hujayra hajmining kattalashishi, hujayra 
n a so sla ri ish in in g b u z ilish i, n a triy va k aliy k o n se n tra tsiy asin in g
o 'zg arish i (hujayra kaliyni y o 'qotadi v a natriy to'playdi) sodir bo'ladi. 
Ikkinchidan, hujayra retsep to r apparatining buzilishi bilan b o g 'liq , 
bu hujayralararo o 'z a ro m unosabatlam ing buzilishi (masalan, o 'sm a 
h u ja y r a la r id a h u ja y ra o 's i s h i k o n ta k tli to rm o z la n is h in in g
b o ‘lm a s lig i)g a o lib k e la d i. E n e rg iy a h o sil b o 'lis h ja ra y o n in in g
buzilishi m itoxondriyalar shikastlanishi bilan bog'liq: oksidlanish va 
fosforlanish bir-biridan ajraladi. Sitoplazm a va yadroda erkin radikalli 
jarayonlar yuzaga keladi. Natijada hujayraning hamma komponentlari 
- nuklein kislotalari, oqsillar, lipidiar shikastlanadi.

Download 11,17 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   219




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish