degan tushuncha kiritgan, bu tushuncha ikkilamchi patogen ta’sir va u
bilan b o g 'liq so ‘ngan, klinik y o 'q o lib ketgan patologik jarayonning
tiklanishini o ‘z ichiga oladi. Asab buzilishlami qayta chaqirish fenomeni
hayvonlarda o ‘tkazilgan kuzatishlarda, masalan, suv bosayotganda ular
k ab inasin ing suv g a c h o ‘kish paytida rivojlangan nevrozlarda qayd
q ilin g a n .
N e v ro z
b e lg ila r i
y o ‘q o lg a n d a n
k e y in ,
y u q o ri
qo*zg‘aluvchanlik saqlanishida ular kabinasiga suv kiritilisbi oliy asab
faoliyatining (O A F) buzilishini va nevroz qaytalanishini chaqirgan.
K eyingi tadqiqotlarda, shuningdek asab-distrofik o ‘zgarishIarini ular
y o ‘qolgandan keyin, talvasalarni qoqshol klinik tugatilgandan keyin,
har xil to ‘qima v a m etabolik o ‘zgarishlam i «ikkinchi zarba»dan keyin
qayta chaqirish m umkinligi ko ‘rsatilgan. Iz qoldirish reaksiyasi negizida
patologik jarayonlam ing qayta hosil b o iis h i o ‘ziga xos xususiyatlarga
ega (Krijanovskiy G. N., 1992). Patologik jarayon qancha kam darajada
tugatilgan va klinik sog‘ayishdan keyin qancha kam vaqt o ‘tgan bo‘lsa,
u shuncha katta to ‘liq!ikda tiklanadi, uni qayta chaqirish xususiyatiga
ega bo‘lgan ikkilam chi patologik ta’sirlar kuchi shuncha kam bo‘ladi.
Va aksincha, klinik sog‘ayishdan keyin qancha ko‘p vaqt o ‘tgan b o ‘lsa,
ilgarigi patologik jarayon belgilarini chaqirish shuncha qiyin b o ‘ladi.
Ikkilam chr patologik-la’sirlam ing sifatiy tavsifl ham ahamiyatga ega:
patologik jara y o n yengil va to ‘liq darajada aynan shu patogen ta ’sir
bilan chaqiriladi (agar spetsifik - antitizim va immun him oyalanish
m exanizm lari rivojlangan bo ‘lm asa). Am m o boshqa tabiatli patogen
ag entlar ta ’sir q ilg an d a to ‘liq ravish d a ilgarigi patologik jarayonni
c h a q irish m u m k in b o ‘lm ay di, u n in g ay rim negizida birlam ch i va
ik k ilam c h i p a to g e n t a ’sir uchun um u m iy va y aqin b o ‘lgan ayrim
belgilarini chaqirish m um kin, xolos. N ospetsifik ikkilam chi ta ’sirda
kasallikni qayta chaqirib bo‘lmaydi, faqatgina uning ayrim juda oddiy
sim ptom larni chaqirish mumkin. M asalan, qoqsholni kasallik sifatida
q a y ta c h a q ir ib boM m aydi, fa q a tg in a u n ing ta lv a s a s in d ro m i
kom ponentlarini chaqirish mumkin.
Shunday qilib, ikkilamchi patogen agent iz qoldirish o‘zgarishlari
negizida hosil b o ‘lgan patologik effekt klinik manzarasi yangi va eski
p atolo gik ja ra y o n la r b elgilaridan tash k il topadi. B u holat patologik
jarayon xususiyatlarini tushunishda katta ahamiyatga ega, chunki har
bir jaray o n ilgarigi o ‘zgarishlam ing yashirin fonida paydo b o ‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: