2) m e’da sek retsiy asi k o ‘rsa tk ic h larin i an iq la sh asosida uning
sekretor funksiyasi buzilishining asosiy shak llarin i differensiatsiya
qilish;
3) tajribadagi gastritli itlarda m e’da m otorikasi k o 'rsatkichlarini
o'rganish;
4) chaqaloqlar va yosh bolalarda ovqat hazm qilish a ’zolarining
ishlash
xususiyatlar;
5) Yu. R. Z am anovning m ikrokim yoviy uslu bi b o ‘yicha bem or
m e’da shirasida erkin xlorid kislota va um um iy kislotalikni aniqlash;
6) gastrit bilan og‘rigan bemorlarda N. R Pyatoitskiy bo‘yicha m e’da
shirasi pepsining hazm qilish kuchini aniqlash.
AUDITORIYADAN TASHQARI M USTAQIL TAYYORLANISH
Kichik kurslardagi fanlar bo ‘yicha asos bilimlar darajasini tekshirish
1. Ochlik va ovqatga to ‘yishning fiziologik asoslari nimadan iborat?
2. Ovqat hazm qilish mohiyati va ovqat hazm qilish jarayonining
klassijikatsiyasi.
3. Ovqat hazm qilish jarayonining regulatsiyasi prinsiplari.
4. So 'lak ajralishi va uning roli. So ‘lakning tarkibi va xususiyatlari.
5. Me ’dada ovqat hazm qilish.
6. Me ’da sekretor junksiyasi.
7. Me ’da motor junksiyasi.
8. Ingichka ichakda ovqat hazm qilish.
Asosiy o‘quv savollari
1. Ovqat hazm qilish a ’zolari kasalliklarining sabablari; ishtaha buzilishlari.
2. Og'iz bo’shlig'ida ovqat hazm qilinishining buzilishlari.
3. So 'lak bezlari junksiyasining buzilishlari.
4. Yutinishning buzilishlari.
5. Me 'da sekretor junksiyasining buzilishlari.
6. Me ’da harakat junksiyasining buzilishlari.
7.
Me ’da va о 'n ikki barmoq ichak yara kasalligining patogenezi.
8. Operatsiya qilingan m e ’da patojiziologiyasi (postgastrorezeksion
sindromlar).
9. Ichakda ovqat hazm qilinishining buzilishi.
10. Pankreatitlar.
11. Membrana (devor oldi) ovqat hazm qilinishining buzilishi.
12. Ichakning so ‘rish va ajratish junksiyasining buzilishi.
13. Ichak harakat junksiyasining buzilishi.
14. Ichak tutilishi
15. Ichak autointoksikatsiyasi.
A n n o ta tsiy a
Ovqat hazm qilish tizimi kasalliklari aholi orasida keng tarqalgan.
Ularning xarakteri va kam - ko‘p uchrashi geografik va ijtimoiy sharoit,
ilgaridan
shakllangan hayot tarzi, ovqatlanish xususiyatlari, aholining
gigiyenik tarbiyasi va m adaniyati, so g 'liq n i saqlashning rivojlanish
darajasiga b o g ‘liq. O shqozon-ichak trakti
kasalliklarining sabablari
va rivojlanish m exanizm lari m urakkab va k o ‘p shaklli. Ovqat hazm
qilish a ’zolari kasalliklarining etiologik omillariga quyidagilar kiradi:
1) ovqatlanishdagi nuqsonlar, sifati yomon va quriq ovqat, ovqatni
juda issiq yoki juda sovuq holda iste’mol qilish va b.;
2) infeksiyaiar (tif, paratiflar,
dizenteriya, xolera, salmonellez);
3) singuvchi radiatsiya va zaharlovchi moddalar ta’siri;
4) ko‘p chekish va ko‘p alkogol iste’mol qilish;
5) asab buzilishiga sabab b o ‘luvchi ruhiy om illar (travma, salbiy
hislar, intoksikatsiyalar va endokrin buzilishlar);
6) kasb va ijtimoiy zararlar (tipografiya, kimyoviy sanoatda va h.k.
ishlash);
7) o ‘smalar.
Odam hayotida yuz beradigan erergetik va plastik sarflanish hamda
organizmga ovqat qabul qilish orasida mos kelishlik ochlik va tashnalik
sezgisi orqali ta ’minlanadi va u ishtaha buzilishida o‘zgarishi mumkin.
Ishtahaning yo ‘qolishi
(«anoreksiya», «ап» - «yo‘qlik», «orexis»
- «ishtaha») ovqatga oid m arkaz faoliyatining buzilishi bilan bog‘liq
bo* lib, bosh miya po‘stlog‘ining ortiqcha qo‘zg ‘alishi, ayniqsa, kuchli
ta’sirlar, masalan, og‘riq chaqiruvchi omillar ta’sirida rivojlanadi. Ruhiy
kasalliklarda uchraydigan ovqat yeyishdan
astoydil bosh tortish, ozib
ketish va ochlikning boshqa sim ptom lariga olib keladi. Anoreksiya,
shuningdek oshqozon-ichak kasalliklarida (gastroenteritlar), o ‘tkir va
su ru n k a li in fe k siy a lard a , av itam in o zlard a, o rganizm ning ortiqcha
qizishida, endokrin kasalliklarda, xavfli o ‘smalarda kuzatiladi.
Tajribada
anoreksiyaui gipotalamusning ventralateral yadrolarini qitiqlash orqali
chaqirish mumkin.
Ishtahaning pasayishi - giporeksiya -
bunga qattiq charchash, uyda
yoki ishda asabiylashish sabab bo‘lishi mumkin. Bolalarda esa ularning
ovqatlanish
tartibining buzilishi, shuningdek ovqatlanish ratsioniga
yangi ovqat mahsulotlarini kiritish sabab bo‘lishi mumkin. Har qanday
ovqatni yeyavermaslik, tanlab ovqatlanish (Shmidt R., Tevs G., 1986)
k o ‘p in c h a a y o lla rn in g h o m ila d o rlik d av rid a va kasal o d am lard a
kuzatiladi. G iporeksiya asosan g astro enterit va k o 'p g in a
infeksion
kasalliklarga xos.
Do'stlaringiz bilan baham: 
