O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

Integratsiya amalga oshirilishi lozim bo(lgan fanlar
1. Patologik anatom iya.
2. Ichki kasalliklar va bolalar kasalliklari propedevtikasi.
7 - MASHG ‘ULOT
Q O N A Y LA N ISH IN IN G M A H A L L IY B U Z IL IS H L A R I
П M A V ZU :
Ishem iya. Staz.
M ash g 'u lo tn in g m aqsadi. Talaba quyidagUami bilishi kerak:
1) 
Ishem iya va sta z k e lib chiqishi sab ablari va m exanizm lari, 
ulam ing yuzaga kelishi, turlari va organizm uchun ahamiyati;

---

2) Tajriba (eksperim ent)da baqa tilida ishem iya va staz chaqirish, 
ularning makro va m ikroskopik ko'rinishlarini ta’riflash;
3) ishemiya va stazning umumiy oqibatlari, kollateral qon aylanishining roli.
AUDITORIYADAN TASHQARI M USTAQIL TAYYORLANISH
Kichik kurslardagi fanlar bo‘yicha asos bilimlar darajasini tekshirish
1. Arteriolovenular anastomozlaryoki shuntlar (bog'lamalar) nima, ularning
diametri va xususiyatlari qanday?
2. Shuntlar turlari.
3. Shuntlaming funksional vazifalari.
4. Kollaterallar nima, ularning roli qanday?
5.Angioarxitektonikasiga ко ‘ra kollateral qon 
aylanishining
yetishmovchiligiga ega a ’zolami ayting.
Asosiy o‘quv savollari
1. Ishemiya turlari, sabablari va rivojlanish mexanizmi.
2. Ishemiyaning tashqi belgilari; mikrotsirkulatsiya о
‘
zgarishlari.
3. Staz turlari, belgilari, hosil bo ’lish va rivojlanish mexanizmi.
4. Ishemiya va stazda kompensator jarayonlar; shuntlanish, kollateral qon
aylanishi.
Annotatsiya
Ishem iya
yoki m ah alliy kam qonlik (yu n on cha «ishein» - tu tib
qolmoq, to ‘xtab qolish + «haima» - qon) a ’zoning arteriyalar orqali 
kam qon oqib kelishining kamayishi bilan bog‘liq kamqonlikdir. Asosiy 
zvenosi - arterial qon oqib kelishi uchun qarshilikning rivojlanishi.
Ishem iya sabablari: arteriyalarning o btu ratsiy asi yoki tiq ilish i 
(tromb, embol bilan, obliterirlanuvchi endoarteriit, ateroskleroz va b.); 
kompressiya yoki tom irlarning tashqaridan qisilishi (o ‘sma, ligatura, 
chandiq bilan); tomirlarning tomir toraytiruvchi apparatning ta’sirlanishi 
natijasida (sovuq ta’siri, travma, kimyoviy agentlar, hissiy ta’sirlar va 
b .) sp azm i. Ish e m iy a c h a q iru v c h i s a b a b ig a q a ra b o b tu ra ts io n , 
kompression va angiospastik (neyrotik) b o ‘lishi mumkin.
Ishem iyaning tashqi asosiy belgilari: oqarish, m ahalliy harorat 
p a s a y is h i, a ’z o n in g k ic h ra y is h i. Ish e m iy a d a m ik ro ts irk u la ts iy a
buzilishi: qon oqish tezligining sekinlashishi, m ikrotsirkulyator o ‘zan 
to m irla rin in g to ra y ish i, fu n k siy a q ila y o tg a n k a p illa rla r soninin g 
kamayishi, koiiaterallar-ning ochilishi.

---

Ishemiyada to ‘qima gipoksiyasi rivojlanadi:
- energetik almashinuv o ‘zgaradi, ATF hosil bo‘lishi kamayadi va 
u n in g n a tija s id a a n a e ro b g lik o liz k u c h a y a d i. O x irig a q a d a r 
oksidlanmagan moddalar - sut, pirouzum kislotalar turidagi mahsulotlar 
to ‘planadi, rN kislotalik tomonga siljiydi;
- lipidlar peroksidlanishining kuchayishi natijasida hujayra tuzilishi 
va funk siy asi b u zilad i. B iologik faol m oddalar hosil bo ‘lishining 
kuchayishi tufayli kapillarlar o ‘tkazuvchanligi oshadi. Tom irlardan 
suyuqlik chiqishi kuchayadi;
- hujayralar bo‘kadi, distrofik o ‘zgarishlarga uchraydi. Oqsil sintezi 
kam ayadi, kollagen biosintezi kuchayadi.
Ish em iy a o q ib ati k o lla te ra lla r riv o jla n ish ig a b o g ‘liq. Uch tur 
k ollaterallar farq q ilinadi: funksional m utloq y etarli (m asalan, skelet 
m u s h a k la ri, q o r in p a rd a s i); f u n k s io n a l m u tlo q y e tis h m o v c h i 
(y u ra k , m iy a , b u y ra k , ta lo q ); fu n k sio n a l n is b iy y e tis h m o v c h i 
(o ‘pka). Ish em iya infarktga o lib k elish i m um kin.