O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

1.2.5-jadval 
Pul-kredit siyosatining instrumentlari va maqsadlari 
Pul-kredit 
siyosatining 
instrumentlari
Strategik maqsadlar
Oraliq maqsadlar
Operatsion 
maqsadlar
Ochiq bozordagi 
operatsiyalar
Diskont siyosat
Zahira talablari
Bandlikning yuqori 
darajasi
Iqtisodiy oʻsish
Narxlarning barqarorligi
Foiz savkalarining 
barqarorligi
Moliyaviy bozorlarning 
barqarorligi
Valuta
bozorlarining 
barqarorligi
Nominal foiz 
stavkasi
Pul massasi
Nominal daromad
Federal fondlar boʻyicha 
foiz stavkasi
Noqarz zahiralar
Qarz zahiralar
Manba: O.Yu.Rashidov, R.R.Tojiev, U.Sh.Doʻsqobilov. "Markaziy bankning monetar 
siyosati”. Toshkent, 
TDIU nashriyot
i, 2010 yil, 284-b.
Oraliq maqsadlarni saralash
mezonlari
20
:
1.
Markaziy bankning asosiy maqsadlariga muvofiqlik. Bu oraliq 
maqsad javob berishi kerak boʻlgan birinchi darajali talab. 
20
Bundan keyin pul-kredit siyosatining oraliq va operatsion maqsadlari haqidagi fikrlar asosan shu manbaga 
asoslanadi: Миллер Р. Л., Ван-Хуз Д. Д. Современные деньги и банковское дело, 3-изд.: Пер. с англ. –М.: 
ИНФРА-М, 2000. 

---

22
2.
Oʻlchanishi mumkinlik. Agar oraliq maqsad sifatida tanlangan 
oʻzgaruvchi markaziy bank uchun foydali boʻlsa, u holda markaziy bank bu 
oʻzgaruvchini toʻgʻri va aniq oʻlchay olish imkoniga ega boʻlishi shart. 
3.
Oʻz vaqtidalilik. Oraliq maqsad toʻgʻrisidagi ishonchli axborot 
markaziy bankka oʻz vaqtida kelishi kerak. 
4.
Boshqariluvchanlik. Iqtisodiy oʻzgaruvchi oraliq maqsad sifatida 
foydali boʻlishi uchun, markaziy bank bu oʻzgaruvchi miqdoriga ta’sir etish 
imkoniyatiga ega boʻlishi shart. 
Bu shartlarning barchasiga rioya qilish – yyetarli darajada murakkab vazifa. 
Shunday boʻlsada, markaziy bank oʻzining strategik maqsadlariga erishish uchun 
bu talablarga javob beruvchi mos iqtisodiy oʻzgaruvchilarni aniqlashi va undan 
samarali foydalanishi kerak. 
Shunday qilib, Markaziy bank oʻzining monetar siyosati orqali birinchi 
navbatta milliy valuta barqarorligini ta’minlaydi, valuta kursi va foiz stavkalari 
ustidan oqilona siyosatni yuritadi, inflyatsiya sur’atlarini jilovlash chora-
tadbirlarini amalga oshiradi, kreditdan foydalanishning samaradorligini oshirish 
va iqtisodiyotning barqaror oʻsishini ta’minlashga doir huquqiy mezonlar va 
uslubiy normativlarni ishlab chiqadi. Bir soʻz bilan aytganda, moliya-bank sektori 
taraqqiy etib borishi bilan bir qatorda sohaga oid mavjud huquqiy me’yorlar ham 
takomillashtirilib boriladi. Bu esa, bank tizimi barqarorligini ta’minlash 
barobarida yaxlit iqtisodiy zamonaviy rivojlanish tendentsiyasiga erishishni 
nazarda tutadi.