O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

73

---

O cquv rejasining tuzilish tartibi
6-jadval
M ashg‘ulot
m azmuni
Tayyorlov davri
Asosiy musobaqa davri
0 ‘tish
davri
Nazariy mash-
g ‘ulotlar
IX
X
XI
XII
I
II
III
IV
V
VI
VII VIII
Jami
lR esp u b lik a d a
kurashning rivoj-
lanishi va istiqboli
to ‘g ‘risida qisqa-
cha m a ’lumot
1
1
2. Jismoniy mashq-
lar bilan shug‘ul-
lanuvchilar
2
2
3.Kurashchi gigiye-
nasi.Ovqatlanish
tartibi
1
4.Kurashning tex-
nika va taktikasini
takomillashtirish
uslublari
1
1
5.Sportchilarning
axloqi, xulq-atvo-
ri, uning irodaviy
xususiyatlari
1
1
1
2
1
6.M usobaqa
qoidalari
1
2
Jami
1
1
2
1
1
2
8 
i
Nazariy mash-
g‘ulotlar
IX
X
XI
XII
I
11
III
IV
V
VI
VII VIII
Jami
l.U m u m iy -jism o -
niy tavyorgarlikva
«Alpomish va Bar-
chinoy» maxsus
testlarini topshi-
rish
6
6
6
6
6
2
2
4
2
2
8
10
60
2.M axsus jism o-
niy tayyorgarlik
2
2
2
2
2
4
2
2
2
2
2
4
28
3.Kurash tcxnika-
si va taktikani
o ‘rganish va tako-
millashtirish
18
17
16
17
18
19
20
19
22
22
15
12
215
4.Sport dasturi-
ning tashkiliy taq-
vim iga muvofiq
musobaqalarda
qatnashish
26
25
24
24
26
25
26
25
26
26
25
36
314
Jami
52
50
48
49
52
50
50
50
52
52
50
62
617
74

---

7.5. Ish rejasi
Ish rcjasi b a ’zi o ‘quv -m ash g‘ulotlarning tartibini yoki taqvim i 
vaqtini va m azm unini aniqlaydi.
Bu hujjatda o ‘qish va bilim larni takom illashtirish yoMlari, dtistur 
va o ‘qish tartibini belgilash ko ‘zda tutiladi. Bu hujjatda nazariy va 
am aliy to pshiriqlarni uslubiy izchillikda o ‘tash ko‘rsatiladi.
Ish rejasi tarbiyaviy ish b o ‘lim ida ko ‘rsatilib, om m aviy sport 
tad b irlarid a q atnashish h am d a m ustaqil m ashg‘u lotlar belgilanib, 
m ashg‘ulotlarning vazifasi, keyingi m ashg‘ulotlar izchilligi rejalashti- 
riladi. 0 ‘quv topshiriqlari ish rejasi quyidagicha taqsim lanadi:
7-jadval
Kurash to 4garagining bir oylik ish rejasi
0 ‘quv topshiriqlari
Mashg‘ulot kunlari
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
8-jadval
Kurash to ‘garagining ishbay ish rejasi
U m u m iy
rivojlantiruvchi va
maxsus mashqlar
Nazariy b o ‘lim
Turgan holda
kurashish texnikasi
Tashkiliy-uslubiy
ko‘rsatma
M a sh  u lo t konspekti
1. Kunlar.
2. M ashg ‘ulot vazifalari.
3. Inventar.
4. 0 ‘tiladigan joyi.
9-jadval
M ashg‘ulot
b o ‘lagi va
uning davom
ctishi
M ashg‘ulot
mazmuni
M ashqlar
vaqti
Tashkiliy-
uslubiy
k o ‘rsatmalar
0 ‘tilgan
mashg‘ulot
to ‘g‘risida
mulohazalar
0 ‘qituv-
chining
imzosi
75

---

7 .6 . Onimaviy sport tadbirlari taqvimi
Sport m usobaqasi — o ‘quv -m ash g‘ulot jarayonining uzviy qism i 
b o ‘lib, u n d a sportchi o ‘z qobiliyati va im koniyatini tekshiradi.
H ar bir m usobaqada o ‘quv-m ashg‘ulotga yakun yasaladi. O m m a- 
viy sport tadbirlari yuqori tashkilotlar m usobaqa taqvim iga m uvofiq 
tuziladi.
T aqvim da birinchilik bilan bir qatorda. har xil o ‘quv m usobaqalari 
(guruh ichida, to ‘garakda va jam o a la r orasida) ko‘rsatiladi.
10-jadval
Kurash bo‘yicha ommaviy sport tadbirlarining taqvimiy rejasi
Tadbirlar
0 ‘tkaziladigan
vaqt
0 ‘tkaziladigan
joy
Ishtirokchilar
tarkibi
0 ‘tkazishga
m as’ullar
Taqvim iy reja texnik, taktik, jism oniy va psixologik tayyorgar- 
likning asosiy m asalalarini o ‘z ichiga oladi, kurashchilam ing yillik 
sport m usobaqalarida qatnashishini belgilaydi.
S p o rtc h ila rn in g m u so b a q a d a q atn a sh ish i u larning m aq sa d g a
erishishida katta aham iyatga ega. Bunda to ‘g ‘ri tuzilgan yillik rnuso- 
baqa taqvim rejasi yordam beradi. Y uqori razryadli kurashchilar yillik 
taqvim rejaga k o ‘ra, 7—9 m aro tab a m usobaqada q a tn a sh ish la ri 
m um kin, b und a m usobaqalar oralig‘i 20 kun b o ‘lishi kerak.
B u tu n sp o rt yili, o ‘z n a v b a tid a , tayyorlov, asosiy va o ‘tish
m usobaqalari davriga boMinadi.
H ar bir davrda m ashg‘ulotlar tizim i, m azm uni aniqlanadi, u m u - 
miy m ash g ‘ulo tlar kuni, dam olish ham da um um iy so a tla r so n i 
am aliy tayyorgarlikning to ‘liq shakli, har bir asosiy m ashg‘ulo tlarn i 
bajarish vositalari belgilanadi.
Tayyorlov va m usobaqa davrlari m e’yoriy talablarning bajarilishi, 
shifokor va pedagog nazorati vaqti aniqlanadi.
H am m a turdagi sport m aktablari uchun tuzilgan yagona d a stu r 
tashkiliy tuzilm ani o ‘sm ir sp o rtch ilar ko‘p yillik tayyorgarlik tiz im i- 
ning ilm iy-uslubiy tizim i bilan boshlang'ich tayyorgarlik guruhlaridan 
to oliy sport m ahorati g uruhlarigacha birlashtirishga im kon bcradi. 
Turli m iqyosdagi sport m aktablarida zaxira tayyorlashda quyidagi 
asosiy uslubiy qoidalar hisobga olinadi:
— 
bolalar, o ‘smir!ar, o ‘spirinIar va katta yoshdagi sp o rtch ilarn i 
tayyorlash vazifalari, vositalari h am d a uslublarining q a t’iy izchilligi;
76

---

— u tn u m iy va maxsus jism oniy tayyorgarlik vositalari hajm ining 
bir tckis oshib borishi. U lar o ‘rtasidagi nisbat m untazam o ‘zgarib 
turadi: yildan yilga maxsus jism o n iy tayyorgarlik hajmi (m ashg‘ulot 
yuklam asining um um iy hajm iga nisbatan) ortib boradi va tegishli 
ravishda um um iy-jism oniy tayyorgarlikning ulushi kamayadi;
— m ash g ‘ulot yuklam alari hajm i va shiddatining izchilligini, k o‘p 
yillik m ashg ‘ulotlar davom ida ularning to ‘xtovsiz oshishi;
— kurashning texnik-taktik harakatlariga o ‘rgatishni sport m aktab- 
lari dastu rid ag i nazariy m asalalam i ch u q u r o ‘rganish bilan birga 
olib borish.