O ’ zb e k I s t o n r e s p u b L i k a s I q I s h L o q V a s u V x o ’ j a L i g I v a zi r L i g I

001.004.032. БМИ. 2014 й. 

 

---

44 

 

Sutda  hujayralar  hamisha  bir-xil  miqdorda  bo’lmaydi,  u  sog’lom  sigirlarda 

asosan sut sog’ish davriga bog’liq. Odatdagi sutning har 1 ml. ida 500. 000 tagacha 

hujayra bo’ladi. Og’iz suti va sigir sutida u sutdan chiqish oldidan hujayra miqdori 

keskin  darajada  ko’payadi.  Sutdagi  hujayralar  soni  mol  yoshi  oshgan  sari  ham 

ko’payaveradi.  Ayrim  leykositlar  mikroblar  ko’payib  ketishiga  to’sqinlik  qilib,  

ularni "yeydi".  

Sut bezi og’rigan (mastit) sigirda shikastlangan yelin ichida leykositlar juda 

ko’payib  ketadi;  normal  yelinda  ular  miqdori  bir  me’yorida  bo’ladi  -  (300.  000-

350. 000).  

Molning  mastit  kasaliga  chalinganligi  ana  shu  qonuniyatdan  foydalaniladi. 

Va bu hujayralar Somatik hujayralar deyiladi.  

Masalan,    Isroil  mamlakatida  Andoza  talabi  bo’yicha  sut  sortlarga 

bo’linmaydi.  1  ml.  Sutda  30.  000  dan  ziyod  bakteriya  bo’lsa,  bunday  sutni  sut 

zavodlari qabul qilishmaydi. Va bunday sut iflos sut hisoblanadi. Ayniqsa,  mastit 

kasaliga  chalinayotgan  va  chalingan  sigirlar  sutida  somatik  hujayralar  soni 

ko’payib ketadi.  

Ya’ni,  yashirin  mastitda-Staphylococcus  aureus;  klinik  mastitda 

Strenptococcus agaltae bakteriyalari.  

Hozirgi  vaqtda  dunyoda  sut  ishlab  chiqarish  bo’yicha  -  Isroil,  Daniya, 

Norvegiya  mamlakatlarida  ishlab  chiqarilayotgan  sutda  bakteriyalar  soni  kam  va 

eng  sifatli  ekologik  toza  sut  hisoblanadi.  1  ml.  sutda  350.  000gacha  somatik 

hujayralar bo’lsa - bunday sut normal sut hisoblanadi va 0-1 ball beriladi.  

Agar somatik hujayralar soni 1 ml. sutda 500. 000 dan oshib ketsa, bunday 

sut mastit bilan kasallangan sigir suti ya’ni, patologik sut hisoblanadi va 3- 4 ball 

beriladi. ("qoramollarda mastit kasalligi". Doktor - Artur Saran).  

Hozirgi  paytda  1  ml.  Sutda  400.  000dan  kam  somatik  hujayralar  bo’lsa 

jahon bozorida sotish mumkin.  

 

 

Бажарди 

Рахбар  

Тilavov X 

Suyundikov U