O ’ zb e k I s t o n r e s p u b L i k a s I q I s h L o q V a s u V x o ’ j a L i g I v a zi r L i g I samarqand qishloq xo’jalik instituti

001.429.008.BMI. 2015 y. 

---

foizga ko’paygan. Ana shu davrda sigirlar bosh soni 51,3 ming boshga yoki 42,2 
foizga ko’payganligi, keyingi yillarda mollar bosh sonini yanada ko’paytirishga 
hamda go’sht va sut mahsulotlarini sezilarli darajada oshirishga zamin yaratadi. 
Respublikadagi chorvachilikka ixtisoslashgan fermer xo’jaliklarida 1992 
yilda qoramollar bosh soni 66,3 ming boshni tashkil qilgan bo’lsa, 2010 yil yakuni 
bo’yicha ularning soni 501,7 mingtaga yetkazilib, 435,4 ming boshga ko’paygan. 
Ana shu davrda sigirlar bosh soni 147,5 ming boshga yoki 6,8 martaga 
ko’payganligi, keyingi yillarda mollar bosh sonini yanada ko’paytirishga hamda 
go’sht va sut mahsulotlarini sezilarli darajada oshirishga zamin yaratadi. 
Barcha toifadagi xo’jaliklarda 1991 yilda 800,2 ming tonna go’sht, 3331,4 
ming tonna sut, 2347 mln. dona tuxum ishlab chiqarilgan bo’lsa, 2010 yil yakuniga 
ko’ra go’sht ishlab chiqarish 1461,4 ming tonnaga, sut-6169 ming tonnaga va 
tuxum 3059 mln. donaga yetkazildi. 
Bugungi kunda respublika bo’yicha ishlab chiqarilgan go’shtning 95 foizi, 
sutning 96,1 va tuxumning 58 foizi shaxsiy yordamchi, dehqon xo’jaliklari 
xisobiga to’g’ri kelmoqda. 
Respublikamiz viloyatlari bo’yicha 2005 yilda zooveterinariya servis 
xizmatlarini ko’rsatadigan shaxobchalar soni 1768 ta bo’lgan bo’lsa, 2006-2010 
yillarda qo’shimcha 823 ta shaxobchalar yangidan tashkil qilinib, ularning soni 
2591 taga yetkazildi. 
Avstriyadan onalarining sut mahsuldorligi 11 mingdan 16 ming litrgacha 
bo’lgan 20 bosh naslli buqalar ―O’znaslchilik‖ korxonasiga keltirilib, ulardan ham 
urug’ ishlab chiqarish yo’lga qo’yildi. Jami Avstriyadan sotib olingan yuqori 
ko’rsatgichlarga ega bo’lgan naslli mollarning 9 tasi shvis, 9 tasi Golshtin zotiga 
va 2 tasi simmental (flekvi) zotiga mansubdir. 
Naslli buqalar urug’ini o’zimizda ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish 
maqsadida respublikadagi naslchilik toifasiga kirgan xo’jaliklardan ham 38 ta 
naslli buqalar tanlab olinib, bugungi kunda 30 tasidan urug’ olinmoqda.
2008 yilda ―O’znaslchilik‖ korxonasida 60314 doza urug’ ishlab chiqarilgan 
bo’lsa, 2010 yilda bu ko’rsatgich 1700 ming dozaga yetkazildi.
Mollarning sifatini qisqa davr ichida yaxshilash va ularning mahsuldorlik 
ko’rsatgichini oshirish hisobiga chorvachilik mahsulotlar ishlab chiqarishni yanada 
ko’paytirishda sun’iy urug’lantirishning ahamiyati beqiyosdir. Bu yo’nalishdagi 
ishlar yildan-yilga kuchayib bormoqda. 
2008-2009 yillarda shaxsiy yordamchi, dehqon va fermer xo’jaliklaridagi 
sigir va qochirish yoshidagi tanalarning 30 foizini sun’iy urug’lantirish, sun’iy 
urug’lantirishning afzalliklari to’g’risida, aholi o’rtasida targ’ibot qilinishi 
natijasida, 2005 yilda 32064 bosh mollar sun’iy urug’lantirilgan bo’lsa, 2010 yilga 
kelib, 1300 ming bosh sigir va qochish yoshidagi tanalar sun’iy urug’lantirildi. 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Karimov A