O ’ zb e k I s t o n r e s p u b L i k a s I q I s h L o q V a s u V x o ’ j a L i g I v a zi r L i g I samarqand qishloq xo’jalik instituti

 
 
 
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Karimov A 
001.429.008.BMI. 2015 y. 

---

 
IV. Maxsus topshiriq 
 
4.1.Sutga dastlabki ishlov berish. 
Sutni xo’jalikda dastlabki ishlash uni suzish (tozalash), sovitish, saqlash, 
pasterlash va ba’zan muzlatishlardan iborat. Sutni dastlabki xususiyatlarining 
saqlanishini uzaytiradigan barcha ishlar sutni qayta ishlash deb ataladi.
Xo’jalikda qayta ishlash - sutga dastlabki ishlov berish, zavodlarda qayta ishlab 
boshqa mahsulotga aylantirish esa ikqilamchi qayta ishlash deb ataladi. Asidofilin,
kefir, sariyog’, pishloq tayyorlash uchun sutning avvalgi xususiyatlarini 
o’zgartiradigan ishlar sutdan boshqa mahsulotlar ishlash deb yuritiladi.
Sutni suzish
. Sog’ish vaqtida sanitariya qoidalariga rioya qilinmasa, sutga 
go’ng zarrachalari, chang, ozuqa, hayvon juni, tushama qismlari tushadi. Sut 
birinchi marta o’lchash chelagidan flyagalarga quyilishda suziladi, ikkinchi marta 
ferma sutxonasida tozalanadi. Undan so’ng zavod sut mashinasiga quyilayotganda 
suziladi. Sut maxsus suzgich elak bilan suziladi. Ikki metall elak orasiga yupqa 
paxta qatlami quyiladi. Paxta qatlami qanchalik tez o’zgartirilib turilsa, sut 
shunchalik toza bo’ladi. Paxta bo’lmasa, ipdan yoki jundan to’qilgan mato 
ishlatish mumkin. Suzib bo’lingach matoni har doim qaynatish va tozalab yuvib 
turish kerak, aks holda bu mato mikroorganizmlar manbai bo’lib qoladi. Keyingi 
vaqtlarda polietilen to’qima (sintetik)-lavsan va enant qo’llanilmoqda. Bu 
to’qimalar zarasiz bo’lib, nihoyatda chidamli va pishiq bo’ladi. Bundan tashqari 
ularni tozalash va sterillash ham ancha oson.
Yirik sut korxonalarida maxsus uskuna - sentrofugalarda suziladi. Uning 
ishlashi separatorning ishlashiga o’xshaydi. Yog’ni olib qoluvchi baraban o’rnida 
setka filtr bo’ladi. Shuning uchun ayrim vaqtlarda separatorni ham sutni suzishda 
ishlatish mumkin, lekin qaymoq ajratgich baraban, suzgich bilan almashtiriladi.
Bajardi 
Rahbar 
Yusupov A 
Karimov A