O ’ z b e k I s t o n R

Ekspert varag'i №4
Zarur material. 
Turli hayotiy omillarni ifodalagan savol va vazifalar: 
l . O ’tgan asming oxirida italyan fiziologi Anjelo Mosso (1840— 1910) 
qiziq bir tajriba 
o ’tkazgan ekan. U maxsus tarozida tinchgina yotgan 
kishini muvozanatga keltirgan. Tarozida yotgan kishi aqliy masalalarni 
echa boshlagan edi, boshi og'irlashib muvozanat buzilgan. Aytingchi, bu 
hodisaning sababi nima? 2.Neinis biologi Iskyull j o ’jani oyog'idan 
qoziqqa bog'lab q o ’ygan. Jo’j a chiyillab tipirchilay boshlagan. J o ’jani 
ko ’rmasa ham, 
lining chiyillagan tovushini eshitib, ona tovuq 
qutqarishga shoshiladi. Buni k o ’rgan Ikskyull j o ’janing ustiga shisha 
qalpoq to’ntaradi. Ona tovuq tipirchilayotgan j o ’jasini ko’risliga k o ’radi- 
yu, ammo sliu ondayoq tinchlanadi. Buni qanday tushunish kerak?______
Ekspert varag'i №5
Zarur material. 
Turli hayotiy omillarni ifodalagan savol va vazifalar:
l.Taniqli rus zoopsixologi Vladimir Aleksandrovich Venger (G-84'9—
1934) hikoya qilishicha, tabiatshunoslardan bin qarag'ayning uchida 
joylashgan olmaxon inidan hali bu indan tashqariga chiqmagan ikkita 
bolasini parvarish qila boshlaydi. Olmaxonchalar bir-ikki oylik 
b o ’lganlarida ularda juda qiziq bir harakat paydo bo’lgan. YOng'oq 
keragidan ortiqcha bo ’lgan kezlarda olmaxon xonani k o ’zdan kechirar 
va xilvatroq joy iz-lashga harakat qilardi. Masalan, divanning biron 
oyog'i yoniga borib ortiqcha yong'oqni gilam tagiga bostirib, yoni- 
berini bamisoli tuproq qazigandek oldingi oyoqlari bilan tirnar va u 
g o ’yo yong'oqni berkitib q o ’ygandek bo ’lardi. 
SHundan keyin 
yong'oqni o ’z holicha qoldirib ketar edi. Tabiiy sharoitda yong'oq mo’I- 
ko ’l bo’lgan vaqtda shu turdagi yoshi katta olmaxoniar ortiqcha 
yong'oqlarni erga ko ’mib qur-qut to ’plashi haqidagi kuzatish natijalari 
mavjud. Qizig'i shundaki, hali indan chiqmagan olmaxonchalar katta 
olmaxonlarning xatti-harakatlarini takrorlaganlar. Buni qanday izohlash 
mumkin?