О. Қ у д р а т о в с а н о а т э к о л о г и я с и

оғирлиги таъсирида ўтиришга асосланган. (4-расм.)
Камерада ҳаво тозалангандан сўнг, ҳавода 30-40 % чанг
миқцори қолади. Бу дастлабки ва дағал тозалаш бўлиб, тоза-
ланган ҳаво орқали чанг, майда пахта толалари ҳам ташқарига
чиқариб юборилади. Шу сабабли чанг ўтирадиган камераларда
тўр ва мато фильтрлар кўриниишаги иккинчи босқич тозалагич-
лар ўрнатилади, улар ҳавони қўшимча равишда тозалайди.
Циклонлар - марказдан қочма кучлар таъсирида ишлайди-
ган чанг ажратгичларга киради. Чангли ҳаво циклон ичида айлан-
ма ҳаракатда бўлади. Энг самарадорли циклонлар бу конусли
циклонлардир (5- Расм).
Конусли циклон қуйидагилардан тузилган: 1-цилиндрик
қисми; 2-чангли ҳавонинг кириш йўли; 3-циклоннинг конусли
қисми; 4-тоза ҳаво чиқиб кетадиган ички цилиндр; 5-чангнинг
ўтирадиган жойи (йиғиладиган).
Чанг бўлакчаси А, циклонга чангли ҳаво 3-йўл орқали ки-
риб ҳаво оқими таъсирида Уц-циклон тезлиқда маълум куч орқа-
ли ҳаракатда бўлади ва унга марказдаи қочма куч - С таъсир қи-
лади. Бу икки кучнинг йиғиндиси-Р кучи чанг бўлакчасини цик-
лоннинг ички деворига сиқади ва у К нуқтага борганда ҳаво оқи-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

4-Расмда. Чанг ўтирадиган хона кўрсатилган.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

мининг тезлиги тезда камаяди ва чанг бўлакчаси спирал ҳо-латда
ҳаракат қилиб, чанг йиғиладиган жойга боради. Ҳаво оқими
пастки қисмидан ички цилиндр орқали атмосферага чиқиб
кетади. (6-Расм).
Марказдан қочма куч.
бунда: m - чанг бўлакчасининг массаси;
v - ҳавонинг тезлиги;
г - циклоннинг радиуси;