Nyutonning I qonuni (Galileyning inersiya qonuni)


Nyutonning  uchinchi  qonuni



Download 308,35 Kb.
Pdf ko'rish
bet7/8
Sana01.01.2022
Hajmi308,35 Kb.
#287800
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
2-qo'llanma

Nyutonning  uchinchi  qonuni  deb  ataladi.  Nyutonning  uchinchi  qonunining  matematik  ifodasi 

quyidagicha:                                            

2

1

F



F



               (1) 



Agar o’zaro ta’sirlashuvchi kuchlardan birini ta’sir etuvchi kuch deyilsa, ikkinchi kuch aks 

ta’sir etuvchi kuch bo’ladi. 

Ta’sir  etuvchi  va  aks  ta’sir  etuvchi  kuch  hamma  vaqt  bir-biriga  teng  va  qarama-qarshi 

yo’nalgan, ammo bir-biri bilan hech vaqt muvozanatlashmaydi, chunki ular boshqa-boshqa jismga 

qo’yilgan bo’ladi. Bu xulosaga ko’ra jismlar o’zaro ta’sirlashganda olgan tezlanishlari nisbatini 

(Nyutonning ikkinchi qonuniga ko’ra) quyidagicha yozamiz: 

2

2

1



1

a

m

a

m

  yoki  



1

2

2



1

m

m

a

a

        (2) 



Kundalik  hayotda  jismning  yakka  kuch  ta’siridagi  harakati  kam  uchraydi.  Jism 

harakatlanayotganda  unga  bir  vaqtning  o’zida  bir  necha  kuch  ta’sir  qiladi.  Bunday  paytda, 

jismning  harakatiga  Nyutonning  ikkinchi  qonunini  tadbiq  etish  uchun,  jismga  ta’sir  etayotgan 

kuchlarning teng ta’sir etuvchisini aniqlash kerak bo’ladi, ya’ni 



n

F

F

F

F







...

2

1



           (6) 

Kuchlarning teng ta’sir etuvchisini bilgan holda jismning olgan tezlanishi quyidagicha aniqlanadi:  



m

F

m

F

m

F

m

F

a

n







...



2

1

         (7) 



   Agar  jismning  biror nuqtasiga  bir  vaqtning o’zida bir  nechta kuchlar (

N

F

F

F

F



...,



,

,

,



3

2

1



) ta’sir 

etsa shu kuchlarni bitta kuch bilan almashtirish mumkin. Bu kuchga shu kuchlarning teng ta’sir 

etuvchisi  deyiladi.  Teng  ta’sir    etuvchi  kuch    qanday    aniqlanishini    quyidagi    misolda  qarab 

chiqamiz.  Jismning  biror  nuqtasiga  bir-biriga  nisbatan  burchak  ostida  yo’nalgan  ikki

1

F

    va



2

F

  



kuch ta’sir qilayotgan bo’lsin (2-a, rasm).  Vektorlarni  qo’shishning parallelogram usuliga ko’ra  

natijaviy  vektor  aniqlanadi.   O’zaro burchak tashkil qilib yo’nalgan ikkita kuchning teng ta’sir 

etuvchisi  son  jihatdan  shu  kuchlar  asosida  tuzilgan  parallelogramning  diagonaliga  teng  va  shu 

diagonal bo’ylab yo’nalgan bo’ladi (2-b, rasm).  




 

 

 



 

a) 


 

 

 



 

    b) 


2-rasm 

Agar jismga shu teng ta’sir etuvchi kuchga kattalik jihatdan teng, ammo yo’nalishi qarama-

qarshi bo’lgan kuch ta’sir qilsa, bunday jism tinch (muvozanat) holatini saqlaydi.   Jismga ta’sir 

qilayotgan  kuchlarning  teng  ta’sir  etuvchisini  topa  olsak  va  shu  kuchga  kattalik  jihatdan  teng 

ammo  bir  to’g’ri  chiziq  bo’ylab  unga  qarama  -  qarshi  yo’nalishda  muvozanatlovchi  kuchni 

qo’ysak jism tinch (muvozanat) holatini saqlaydi. 

 O’zaro burchak ostida yo’nalgan ikkita kuchning teng ta’sir etuvchisining moduli quyidagi 

ifoda yordamida aniqlanadi: 

cos


2

2

1



2

2

2



1

т


Download 308,35 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish