Nurullayeva gulshan sunnatullayevna bitiruv malakaviy

AL-KALOM-UL-JOME‟

  san‘ati.  Muallif  izohi:  ―Bu  aningtek  bo‗lurkim,  shoir 

baytlarni  pand  va  nasihat  birla  oroyish  qilur  yo  falaktin  yo  zamondin  shikoyat 

qilur‖.  Bu  san‘at  al-intibohga  juda  yaqin.  Biroq  farqlisi  shundaki,  al-kalom-ul-

jome‘da shoir o‗z-o‗ziga pand-nasihat qiladi va keyingi misrada shikoyat ma‘nosi 

anglashiladi. Misol Taroziy bayti: 

―Taroziy, qilma dunyodin shikoyat, 

Kanaf birla urushmoq sirfa qilmas‖

57

. 

Bu  baytda  Taroziy  o‗z-o‗ziga  shunchki  murojaat  qilmay,  nasihat  tarzida 

so‗zlamoqda.  Al-kalom-ul-jome‘  zamonaviy  she‘rshunoslikdagi  tajrid  san‘atiga 

yaqin:  ―Tajrid  adabiyotshunoslikda  shoirning  o‗ziga  boshqa  bir  shaxs  kabi 

murojaat etish usulini bildiradi‖

58

. Ammo bunda murojaat oddiy bo‗lib, u nasihat 

tarzida  bo‗lmasligi  ham  mumkin.  Biroq  tajrid  Taroziy  nazdida  tamomila  boshqa 

mohiyatga  ega  badiiy  san‘atdir.  Bu  haqda  ishning  keyingi  bobida  ma‘lumot 

beriladi. 

Barcha  badiiy  san‘atlar  izohidan  so‗ng  Taroziy  alohida  she‘riy  san‘at  maqomida 

bo‗lmagan, biroq nazmda uchrab turuvchi ba‘zi alfozlar haqida ma‘lumot beradi: 

                                                                                                                                                                                           

55

 O‘sha asar, 140-bet.  

56

 O‘sha asar, 140-bet. 

57

 O‘sha asar, 145-bet. 

58

 Hojiahmedov A. Mumtoz badiiyat lug‘ati. – Toshkent: Yangi asr avlodi, 2008. – B. 121 

---

 

 

 

32 

 

―Bilkim, muncha sano‘ekim, zikr qiduk, barchasi asl