Нурмонов с. Э. Тошкент-2020 режа

МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ КИМЁ ФАКУЛЬТЕТИ УМУМИЙ ВА НЕФТ-ГАЗ КИМЁ КАФЕДРАСИ ФАН: НЕФТ-ГАЗНИ ҚАЙТА ИШЛАШДА КАТАЛИТИК ЖАРАЁНЛАР МАВЗУ: КАТАЛИЗАТОР ЗАҲАРЛАРИ МАЪРУЗАЧИ ПРОФ.НУРМОНОВ С.Э. ТОШКЕНТ-2020

РЕЖА:

• РЕЖА:
• 1. Катализаторларнинг заҳарланиши.
• 2. Заҳарланиш турлари.
• 3. Заҳарланишда Е. Мэкстед усули.

БАЪЗИ МОДДАЛАР КАТАЛИЗАТОР ИШЛАШИ ЖАРАЁНИДА, УНИНГ АКТИВЛИГИНИ КАМАЙТИРАДИ ЁКИ БУТУНЛАЙ ЙЎҚОТАДИ.БУНДАЙ МОДДА КАТАЛИЗАТОР ЗАҲАРИ ЁКИ КОНТАКТ ЗАҲАРИ, БАЪЗАН ЭСА АНТИКАТАЛИЗАТОР ДЕБ АЙТИЛАДИ. АНИҚ ЗАҲАРЛАРГА ВR БИРИКМАЛАРИ, НСN, АS, РН3, АSН3, АS2О3, Р2О5, НG(СN)2CО, H2S МИСОЛ БЎЛАДИ. КАТАЛИЗАТОРНИНГ ЗАҲАРЛАНИШИ 4 ХИЛ БЎЛИШИ МУМКИН. ҚАЙТАР ЗАҲАРЛАНИШ (СОРБЦИОН ЗАҲАРЛАНИШ). ҚАЙТМАС ЗАҲАРЛАНИШ (КИМЁВИЙ ЗАҲАРЛАНИШ). КУМУЛЯТИВ ЗАҲАРЛАНИШ (АСТА-СЕКИН ЙИҒИЛАДИГАН ЗАҲАРЛАНИШ). ҚУЛАЙ ЗАҲАРЛАНИШ.

Кайтар заҳарланишда. Заҳарланиб активлигини йўқотган катализаторни турли усул билан яна актив ҳолга келтириш мумкин. Бу усуллардан бири катализатор юзасидаги заҳарни газ ёки суюқлик билан десорбциялаб йўқотишдир.

• Кайтар заҳарланишда. Заҳарланиб активлигини йўқотган катализаторни турли усул билан яна актив ҳолга келтириш мумкин. Бу усуллардан бири катализатор юзасидаги заҳарни газ ёки суюқлик билан десорбциялаб йўқотишдир.
• Иккинчи усул, заҳар бошқа модда билан кимёвий реакцияга киритилиб заҳармас ёки ёмон адсорбцияланувчи моддага айлантирилади.
• Қайтмас заҳарланишда, заҳар катализаторнинг активлигини йўқотади.
• Заҳарланган катализаторнинг активлигини тиклаб бўлмайди. Масалан:
• Н2S, РН3 газлари кўп катализаторларни қайтмас заҳарлайди.
• Баъзан реагентдаги оз миқдордаги заҳар таъсирида катализатор прогрессив равишда пассивланади. Бу заҳарланиш кумулятив ёки йиғилиб борадиган заҳарланиш дейилади.

Баъзан катализаторнинг активлигини камайтирувчи қўшимча катализатор активлигини камайтириш билан бирга, ўз хусусиятини ва баъзан функциясини ўзгартиради. Натижада кўп босқич билан борадиган жараён, бирор оралиқ босқичда тўхтаб қолади. Катализаторнинг бундай заҳарланишини қулай заҳарланиш дейилади.

• Баъзан катализаторнинг активлигини камайтирувчи қўшимча катализатор активлигини камайтириш билан бирга, ўз хусусиятини ва баъзан функциясини ўзгартиради. Натижада кўп босқич билан борадиган жараён, бирор оралиқ босқичда тўхтаб қолади. Катализаторнинг бундай заҳарланишини қулай заҳарланиш дейилади.
• Контакт заҳарларнинг ўзига хос хусусиятларидан бири, жуда оз миқдорда бўлганда ҳам катализатор активлигини сезиларли камайтириб юбораолиши ва хатто бутунлай йўқ қилиши мумкин. Масалан, никелли катализаторларнинг активлиги 0,000005г НСN таъсирида 2 баробар камайди, 0,00003г НСN таъсирида эса катализатор тамомила пассивлашади

• Эътиборингиз
• учун раҳмат