Nuriddinov Qudratjonning "Operatsion tizimlar"

Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi TATUning 214-19-gurh talabasi
Nuriddinov Qudratjonning “Operatsion tizimlar” fanidan
1-laboratoriya ishi

Tekshirdi: Pirimqulov Oybek Bajardi: Nuriddinov Qudratjon

Mavzu: Linux operatsion tizimi samaradorligi monitoringi


Ishning maqsadi: Linux operatsion tizimlaridagi Vazifa menejerini o’rganib chiqish

Linux operatsion tizimining Ubuntu distributioni da ham xuddi Windows operatsion tizimlaridagi “Vazifa menedjeri” dagidek imkoniyatlaridan foydalanishimiz mumkin va bu Ubuntuda “System Monitor” deb nomlanadi. Bu biz tizimimizning umumiy resurslardan foydalanishidan tortib, har bir jarayon bo’yicha batafsil statistik ma’lumotlarga qadar foydali ma’lumotlarni o’z ichiga olgan kuchli vosita.

System Monitor ni qanday ishga tushirish mumkin?

Interfeys orqali

Tizimning search qismiga “System monitor” deb yozib qidirishni tugmasini bosamiz:


Processes bo’limi orqali kompyuterning ishlash davomida bo’layotgan jarayonlar, uni qaysi user kirib bajariyapti, CPUdan qancha ishlatiyapti, bajarilayotgan vazifaning ID raqami, xotiradan qancha joy ajratib ishlayotgani va vazifaning muhimlik darajasini ko’rishimiz mumkin:



Resources bo’limi orqali esa biz qilinayotgan vazifalarning xotiradan joy olishi, vaqti kabi parametrlarini grafik ko’rinishida kuzatib borishimiz mumkin:
File Systems bo’limida esa jarayon bo’yicha fayl tizimlari haqidagi ma’lumotlarni bizga havola etiladi:

Terminal orqali:

Linux operatsion tizimi terminallarga asoslanganligi bois qilinayotgan vazifalarni kuzatish uchun interfeys orqali emas, terminalga kod yozish orqali ham oson ko’rish mumkin.
Buning uchun terminalni ochib olamiz ( Ctrl + Alt + T tugmalari orqali yoki searchdan “terminal” yozuvini kiritish orqali):


“top” buyrug’i kiritilib Enter tugmasi bosiladi:
Va quyidagi natija hosil bo’ladi va biz kompyuterimiz qanaqa vazifalar bajarayotganini ko’rishimiz mumkin:

Endi esa sal chuqurlashamiz, kompyuterdagi jarayonlar bilan yana da ko’proq ishlab ko’ramiz, buning uchun xohlagan vazifamizga boramiz va mishkaning o’ng tomonini bosib menyular qatorini ochib olamiz:

Properties bo’limini tanlash orqali jarayon nomi, holati, cpu, cpu vaqti, id raqami va boshqa jarayonning parametrik ma’lumotlariga ega bo’lishimiz mumkin:
Memory Maps bo’limiga kirib esa jarayonning xotira bilan bog’liq ma’lumotlarini olamiz:


Open Files orqali bu jarayon uchun foydalanilayotgan fayllarni ko’rishimiz mumkin:
Change Priority buyrug’idan kerakli keyword orqali jarayonning muhimlik darajasini o’zgartirishimiz mumkin (muhimligi: Juda yuqori,yuqori, o’rtacha, past, juda past)

Set Affinity bo’limini tanlash orqali jarayonni hamma CPU kanallarida bajarilishini, bir yoki bir nechta kanallarga biriktirib qo’yish mumkin:

Jarayolar bilan bog’liq boshqa buyruqlar ham mavjud: Stop, Continue, End, Kill.

Stop- jarayonni vaqtincha to’xtatish;
Continue - to’xtatilgan jarayonni davom ettirish;
End - jarayonni butunlay to’xtatish;
Kill - jarayonni butunlay to’xtatish uchun xususiy hollarda ishlatiladi (masalan, End ishlamay qolsa)

Xulosa

Mazkur laboratoriya ishini bajarish davomida kompyuterimda bo’layotan jarayonlarni kuzatib borish, ularni monitor qilish haqida kengroq tushunchalarga ega bo’ldim, bu ishni Linux operatsion tizimida “System Monitor” ilovasi va terminalga “top” buyrug’ini yozish orqali amalga oshirdim. Jarayonlarning har xil parametrlarini ko’rish, uni xohlagan CPU kanalimga biriktirib qo’yish, muhimlik darajasini o’zgartirib qo’yish, to’xtatish va boshqa amallarni bajarib ko’rdim.