Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG‘IcH MAKTABDA pAST O‘ZLASHTIRUVcHI O‘QUVcHILAR
BILAN ISHLASH.
Azizhodjayeva Gulchehra Latiphodjayevna
Namangan viloyati Namangan shahar 
71-umumiy o‘rta ta’lim maktabining 
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Annotatsiya
. ushbu maqola boshlang‘ich maktabda past o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar bilan 
sinfda mashg‘ulotlarni tashkil etish muammosiga bag‘ishlangan. ish jarayonida yosh mutaxassisga 
past o‘zlashtiruvchi bolalarni o‘qitishdagi qiyinchiliklarni bartaraf etishga qaratilgan amaliy 
vazifalar va mashqlar taklif etiladi.
Kalit so‘zlar
: past o‘zlashtiruvchi, harakat, kompetensiya, qobiliyat, e’tibor
har bir o‘qituvchi o‘quv materialini o‘zlashtirishda katta qiyinchiliklarga duch keladigan 
o‘quvchilar bilan uchrashishi kerak.
kam ishlashga ega bo‘lgan bolalar uchun o‘quv va sinfdan tashqari vazifalarni past darajada 
bajarilishi, kognitiv qiziqishlarni rivojlantirishdagi kamchiliklar, chalg‘itishni kuchayishi, 
harakatsizlik, passivlik, beqaror e’tibor bilan ajralib turadi.
past o‘zlashtiruvchi o‘quvchilarni quydagilarga ajratish mumkin:
• mental aqliy qobiliyatlari zaif bo'lganlar
• akademik qobiliyatlari past bo'lganlar;
• gapirish nutq va yozish qobiliyatlari past bo'lganlar;
• matnni qanday o'qishni bilmaydiganlar; (30%)
• og'zaki hisoblash texnikasini bilmaganlar; (60%)
• aqil xotira darajasi past bo'lganlar; (maktab psixologi test orqali aniqlansin)
• ijro etuvchi mehnat qobiliyatlarini rivojlantirmaganlar (30%)
• mehnatsevarlikni rivojlantirmaganlar - ataylab
• qiyin masalaga munosabat; (25%)
• o'rganish uchun past motivatsiya.
past o'quv samaradorligini butun maktabda va oilada hal qilish kerak.
akademik muvaffaqiyatsizlikni umumiy va o'ziga xos deb ajratish mumkin. umumiy 
akademik muvaffaqiyatsizlik - bu o‘quvchining asosiy mavzular bo'yicha doimiy, nisbatan 
uzoqroq kechikishi: matematika va ona tili. muayyan qoldiq bu narsalardan faqat bittasiga ta'sir 
qiladi. Bundan tashqari, o‘quvchi boshlang'ich maktabning qolgan mavzularida qoniqarli tarzda 
o'qishi mumkin.
maktab dasturlari o'rtacha bolaga mo'ljallangan, ammo sinfda odatda o'quv faoliyatiga 
har xil tayyorgarlik ko'rgan, turli xil o'quv imkoniyatlari va qobiliyatlari bo'lgan bolalar bor. 
past ko'rsatkichli o‘quvchilar, qoida tariqasida, sinfda passiv, bilim olishga intilishmaydi, 
qiyinchiliklardan qochishadi. ushbu bolalarning qobiliyatlari to'liq amalga oshirilmagan, ularning 
aqliy rivojlanishi iloji boricha sekinroq yaxshilanmoqda.
ko'pincha, bolalar bilan ishlashda zarur ko'rsatkichlar tufayli o'qituvchi e'tiborini o'rtacha va 
kuchli o'quvchiga qaratadi. o'qituvchining past ko'rsatkichli o'quvchilar bilan ishlashi, odatda, 
qo'shimcha tushuntirish, ko'p takrorlash, qoidalarni yodlash orqali individual va qo'shimcha 
darslarni o'tkazishga to'g'ri keladi va shu bilan o'quvchiga qo'shimcha yuk hosil qiladi. shuning 
uchun men o'z ishimni tartibga solishga harakat qildim. ammo men ushbu ish usuli bilan 
muvaffaqiyatga erishish mumkin emasligini payqadim. Bola charchaydi, vazifani mexanik 
ravishda bajaradi, unda salbiy his-tuyg'ular va his-tuyg'ular paydo bo'ladi, uning imkoniyatlariga 
nisbatan noaniqlik hissi o'rnatiladi.
past o‘zlashtiruvchi o‘quvchilar bilan ishlashning shakllari va usullari: 
shaxsga yo'naltirilgan yondashuv: individual qobiliyatlarning rivojlanishi va o'quv ishi 
ko'nikmalarining shakllanish darajasini hisobga olgan holda o'rganish - bular tabaqalashtirilgan 
o'quv vazifalari, o'zgarmas laboratoriya ishlari, differentsial nazorat ishlari, tanlov asosida 
ishlash. Bilim namunalari va o'quv faoliyatini amalga oshirish qoidalaridan foydalangan holda 
yangi materialni asta-sekin kiritib boring. zaif o'quvchilar zudlik bilan ko'p miqdordagi yangi 
materiallarni o'zlashtira olmaydilar va bir vaqtning o'zida eski va yangi bilimlarni muammolarga 

---

14