|
Telefon:+998 91 479 13 23
Anotatsiya
: ushbu maqolada “atrofimizdagi olam” fanining tarbiyaviy ahamiyatlari, fanning
ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati va boshqa fanlar bilan aloqadorligi haqida tushuncha va bilimlar
yoritilgan.
Kalit so‘zlar :
atrofimizdagi olam, tabiat, kasb madaniyati, o‘qitish jarayoni, vatanparvarlik,
insonparvarlik, ekologik bilim.
Boshlang‘ich maktabda tabiatshunoslik fanining ta’limiy va tarbiyaviy vazifalari o‘qitish ja-
rayonida birgalikda echiladi. Tabiatshunoslik o‘zining mazmuni va metodlari bilan o‘quvchilarni
xar tomonlama tarbiyalash uchun cheksiz imkoniyatlarga ega. uning asosiy maqsadi bilimlar
yigindisini faqat esda qoldirish bo‘lib qolmasdan, ularni ishonchga aylantirish. ishonch inson-
larga, atrof olamga bo‘lgan munosabatda, odatlarda, ish tutishda, xulk-atvorda namoyon bo‘ladi.
Bunda birinchi tabiatshunoslikning turmush bilan aloqasi kursatiladi. Ta’lim bilan birgalikda
xar tomonlama tarbiyalash xam vujudga keladi. Xar tomonlama tarbiyalashning vazifalariga:
maktab o‘quvchilariga mehnat madaniyatini singdirish, odamlar mehnatiga xurmat uyg‘otish,
turli kasblar bilan tanishtirish va boshqalar kiradi. Tabiatshunoslikni o‘qitish jarayonida dunyoni
ilmiy tushunish asoslarini shakllantirish uchun tabiatga insonparvarlik, munosabatini, vatanpar-
varlikni va go‘zallikni tushunishini tarbiyalash kerak. Tabiatshunoslikni o‘qitish o‘qituvchiga
o‘quvchilar tafakkurini, ijodiy va bilish faolligini rivojlantirish uchun boy material beradi. Ta-
biatshunoslik buyicha mashgulotlarni sinfdan va maktabdan tashqari tadbirlar ochiq havodagi
o‘yinlar, o‘lkashunoslik ekskursiyalar bilan chambarchas bog‘lamoq zarur. Bu o‘quvchilarning
yaxshi bilim olishgagina emas, shaxsni shakllanishiga ta’sir ko‘rsatadi. 6 yoshli o‘quvchildarni
jonajon o‘lka tabiati namunasida axloqiy tarbiyalashda “atrof tabiat bilan tanishtirish” pred-
metining imkoniyatlari juda kattadir. dars mashg‘ulotlari orqali bolalarni axloqiy tarbiyalashda
quydagilar asosiy vazifa qilib qo‘yiladi: 1.Jonajon o‘lka tabiati bilan tanishtirish orqali o‘qu-
vchilarda unga nisbatan muxabbat va faxrlanish xissini uyg‘otish. 2.Tabiat boyliklarini saqlash,
ko‘paytirishga o‘rgatish asosida ijtimoiy mulkni tejab asrash malakasini xosil qilish. 3.Tabiatga
nisbatan mexr-muxabbat uyg‘otib, ijobiy munosabatlarda bo‘lishga odatlantirish, shu yo‘l bilan
o‘quvchilarda insoniylik, o‘zaro hurmat xissini o‘stirish. kichik yoshdagi maktab o‘quvchilari
uchun eng aniq, ko‘zga tashlanadigan aloqalargina tushunarli bo‘ladi. shuning uchun 1-2 sinf
o‘quvchilari tabiatdagi mavsumiy o‘zgarishlarni kuzatib, kuzdagi va qishdagi xodisalar sovish,
bahordagilar esa ilish bilan bog‘liqligini payqaydilar. 3-4 sinflarda kuzatishlar natijasida endi
tabiatning ayrim elementlari o‘rtasida oddiy bog‘lanishlar borligini aniqlaydilar. nima uchun
xavo ҳaroratining o‘zgarishini, nima uchun kun bilan tun almashishini va ҳokazolarni bilib oladi-
lar. Tabiatni muxofaza qilish va uning boyliklaridan tejab-tergab foydalanish aloxida axamiyat
kasb etadi. Bu masalani muxokama qilishda iqtisodiy va ilmiy-texnik omillar bilan birga uning
aҳloqiy tarbiyaviy tomonlari ham muxim ahamiyatga egadir. ekologik bilimlar yuzasida bolalar-
ga puxta bilim, o‘quv va malakalar xosil qilishlari va o‘quvchildarda mustaqillik ko‘nikmalari
o‘stirishga yordam beradi. ekologik bilim va tarbiyaning asosiy yo‘nalishlari qo‘yidagi nati-
jalarni beradi: birinchidan o‘quvchilarga zamonaviy ekologik tafakkur shakllanadi; ikkinchidan,
bolalarda mamlakatning xaqiyqiy egallari qilish xissini tarbiyalab, yuksak ekologik madaniyatni
tarkib toptiradi; uchinchidan, yoshlarda psixologik, axloqiy sifatlarni o‘stirib, ularni intizomlil-
ikka va tejamkorlikka o‘rgatadi.
Tabiatshunoslik darslarining boshlang‘ich sinflardagi turli fanlar bilan aloqadorligi o‘qituvch-
iga o‘quvchilarda tabiatshunoslik tushunchalarni nafaqat tabiat darslarida, balki meҳnat, tasviriy
san’at, o‘qish, ona tili darslarida shakllantirishga katta imkoniyat beradi. Tabiatshunoslik qish-
loq-ҳujalik va texnik meҳnat bilan chambarchas bog‘liq. Tabiatdagi ҳodisalarni kuzatishlar nutq
o‘stirish darslarining og‘zaki va yozma nutqini o‘stirishga keng material beradi. Tabiatshunoslik
118
Do'stlaringiz bilan baham: |
