Ноябрь 2020 10-қисм

Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
2—3 kishi ishtirokidagi o‘yin savo javob hariqasida o‘tkazish darkor. O‘tkazish uchun juftlik 
musobaqalari juda qulay. — «O‘yla izla top», «nima uchun chiroyli» shular jumlasidandir. 
Ekologik tarbiya va sportni o‘quvchilarning sog‘lig‘ini mustahkamlash va dam olishlarini 
ta’minlash maqsadida joriy qilish barcha o‘quvchilarni darsdan tashqari vaqtda muntazam 
ekologik tarbiyaga jalb qilish uchun mavjud imkoniyatlardan keng foydalanishni taqozo etadi. 
 
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati:
1. Abdullayev A.A. Ekologiya mashg‘u’lotlari vositalari. Ekologiya qo‘llanma. Farg‘ona, 
1999. 55-94 betlar 
2. Baratov P. Tabiatni muhofaza qilish. T. “O‘qituvchi” 1997. 10-34 betlar. 
3. Muhammadiyev A. Tabiatni muhofazasi va ekologiya. T. “O‘qituvchi” 1986. 5-13 betlar. 
4. Otaboev Sh., Nabiyev M. “Inson va biosfera” - T: O‘qituvchi 1995. 5-13 betlar. 
5. Rafiqov A. Tabiatda ekologik muvozanat. T. “O‘qituvchi” 1997.
6. To‘xtayev A., Ҳamidov A. Ekologiya asoslari va tabiatni muhofaza qilish. T. “O‘qituvchi” 
1994. 103-124 betlar.

---

13
Ноябрь 2020 10-қисм
Тошкент
BOLALAR YOZUvCHISI PO‘LAT MO‘MIN SHE’RLARINING TARBIYAvIY 
AHAMIYATI
Qorqalpoq davlat universiteti 
O‘zbek filologiyasi fakulteti
2-kurs talabasi Karimova Dilnoza
Annotatsiya: 
ushbu maqolada bolalarning sevimli shoiri, O‘zbekiston xalq yozuvchisi 
Po‘lat Mo‘min she’rlaridagi mavzular yoritilgan.Ardoqli shoirning bolalarni ilmga,mehnatga o‘z 
she’rlari orqali undagani ochib berilgan.
Kalit so‘zlar:
Po‘lat Mo‘min, “Sayrang, qushlar ”, “Oftob va odob “,“Yer nima der?”, ilmli 
bo‘lish, mehnatsevarlik, odob-axloq tushunchalari. 
O‘zbekiston xalq yozuvchisi, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi, bolalar shoiri 
Po‘lat Mo‘min 1922-yilda Toshkent shahridada tug‘ilgan. Po‘lat Mo‘min yoshligidan adabiyotga 
mehr qo‘yadi. uning ilk she’rlar to‘plami “Sayrang, qushlar” deb nomlanadi. Shundan keyin 
uning “Tong kuylari”, “Tish cho‘tkasi ertagi”, “Ertaklar yaxshilikka yetaklar”, “Eson va Omon”, 
“Aql qayerda bo‘lar”, “Oltin nay”, “Hunardan unar”, “Oltin boshoqdor”,”Bolajon,bolajonim”, 
“Bug‘doy bobo”, “To‘g‘ri o‘sgan gul bo‘lur”, “Yaxshilarga o‘xshasam”, “Rahmatga,rahmat” va 
boshqa bolalarga bag‘ishlangan she’r va ertaklardan iborat to‘plamlari , “Kuldi xiyol”, “qo‘shiq 
aytib”, “Gul va piyoz” singari qo‘shiqlardan tashkil topgan kitoblari nashr etilgan.Po‘lat Mo‘min 
o‘zbek mumtoz adabiyoti an’analarini davom ettirib,g‘azal, tuyuq, fard janrlarida ham ko‘plab 
asarlar yaratgan.uning 500 dan ziyod qo‘shiqlari g‘azal janrida yozilgan. Po‘lat Mo‘minning 
bolalar hayotidan olingan “qovoqvoy bilan Chanoqvoy”, “Suqatoy va Konfetvoy”, “Bahodirning 
botirligi”, “Ona bolam deydi,bola onam deydi”, “Oq fil yo‘qoldi”, “ Tuyaqush-Boyaqish” 
pyesalari respublika teatrlarida sahnalashtirilgan. A.S.Pushkin, v.v.Mayakovskiy,S.Marshak,S.
Mixalkov,A.Barto va bohqa rus yozuvchilarining bolalarga bag‘ishlangan asarlarini o‘zbek 
tiliga tarjima qilgan.”El-yurt hurmati” ordeni bilan mukofotlangan. Bolalarning ardoqli shoiri 
– Po‘lat Mo‘min o‘z she’rlarida bolalarni odobli, barchaga birdek mehrli bo‘lishga chaqiradi. 
Bu chaqiriqlarni go‘zal satrlarda ifodalab beradi. Masalan, Po‘lat Mo‘minning “Oftob va odob” 
she’rini olsak:
Oftob yaxshimi?
Odob yaxshimi?
Oftob berar nur,
Odob-chi huzur.
Lolalar uchun 
Oftob yaxshidir,
Bolalar uchun
Odob yaxshidir. [1,45]
Yuqoridagi she’rni o‘qishimiz bilanoq Po‘lat Mo‘min bu she’rida bolalarga odobli bo‘lishni 
oftobga qiyoslab, sodda qilib tushuntirib beradi. Bu she’rni o‘qigan bolada, albatta, odob 
to‘g‘risida fikr uyg‘onadi.Bola odobning belgisi salom berishdan boshlanishini anglab yetadi.
Odobga chorlovchi ushbu she’rda shoirning naqadar ulkan iste’dod egasi ekanligi yaqqol ko‘zga 
tashlanadi. Po‘lat Mo‘minning “5” baho qo‘shig‘i”, “xursandmisiz?xursandmiz!”, “Sentabrim”, 
“ uch baho-puch baho” singari qo‘shiqlari ham o‘qish, ilmli bo‘lish mavzulariga bag‘ishlangan. 
Shoir o‘z she’rlarida bolalarga ko‘p kitob o‘qish, dars qoldirmaslik o‘qishning mustahkam 
poydevori ekanligini uqtiradi. Boshqa she’rlarida bolalarni o‘qish, ilm olishga undagan shoir, bu 
she’rida mehnatsevarlikka ham undaydi. Ya’ni ona Yerga qanchalik ko‘p mehr berilsa, ona Yer 
ham ,albatta, javob qaytaradi. Mehnatsevarlik – ulug‘ tuyg‘u ekanligini, bu tuyg‘u bizning o‘ziga 
bek bo‘lgan o‘zbek xalqimizga xos ekanligini quyma satrlar orqali ifodalab beradi.
xulosa o‘rnida aytish mumkinki, Po‘lat Mo‘min haqiqatan ham oftob-bu olam-olam quvonch, 
shodlik, mehnat, yashash, yasharish ramzi ekanligini kichkintoy do‘stlari qulog‘iga quyishga, 
buni bola obrazi orqali yanada yorqinroq, ta’sirliroq aks ettirishga harakat qiladi.
Aabiyotlar
1.Jumaboyev M. O‘zbek bolalar adabiyoti. –T.: O‘qituvchi, 2002

---

14