Notiqlik san’ati haqida tushuncha

AMALIY MASHG‘ULOT
Artikulatsiya va nafas mashqlari
Nutq organlari asosan to‘rtga bo'lib o‘rganiladi:
1) nafas yetkazuvchi organlar;
2) tovush hosil qiluvchi organlar;
3) tovushnishakllantiruvchi organlar;
4) qo‘shimcha ton beruvhi organ.Nafas yetkazuvchi organlar asosan, traxeya, bronxlar (o‘pka va qo‘shimcha holda ko‘krak qafasi, uni tashkil qilgan qovurg‘a, qovurg'a muskullari), plevra (parda), diafragmalardan iborat.
Traxeya 16—20 tog‘ay halqalarining ustma-ust joylashtirib biriktirilgani holatidagi nayga o‘xshash nafas yo‘li bo‘lib, ichi epiteley ( shilimshiq) qatlam bilan qoplangan. Bronxlar ikkita bo‘Iib, xuddi traxeyaga o‘xshash, uning past tomonidagi o‘tmas burchak bilan tarmoqlangan shoxchasiga o'xshaydi. 0 ‘pka o‘ng va chap qismlardan iborat bo'lib, o‘ng qismi uch va chap qismi ikki
bo'lakdir.Tovush hosil qiluvchi organlar xiqildoq deb atalib, u ustma- ust joylashgan uzuksimon, qalqonsimon, cho'michsim on, naysimon ko'rinishga ega.
Tovush shakllantiruvchi organlar asosan xalqum va og‘iz bo‘shlig‘idagi organlardan iborat.Qo'shimcha ton beruvchi organ burun bo‘shlig‘i hisoblanadi.
Og‘iz bo‘shlig‘idagi til, yumshoq tanglayning kichik til va lablar fizologiyasi bilan bog‘liq holda nutq tovushlari shakllanadi.
Artikulatsiya — (lot. articilo) —1) tilshunoslikda: muayyan tovushni hosil qilishda nutq muchalarining harakati, holati, ishtiroki; 2) musiqada: asami so‘zda yoki ovoz bilan ijro etish usuli. Artikulatsiyaning asosiy turlari: legato (tovushlaming o‘zaro bog'lanishi) va stakkato (tovushlami uzib-uzib sadolash). Ulardan tashqari, portamento, glissando kabi artikulatsiya ifc/dalari ham bor. Artikulatsiya ijrochining harakatlari (cholg'uni usnjashi, qo‘li,
butun vujudi va yelkalarining harakati, bormoq bosishi va bo‘shatishi)ga bog‘liq. To‘g‘ri artikulatsiya ijroning yuksak badiiy va ta’sirchan bo£lishida katta ahamiyatga ega; 3) texnik akustikada: radio, telefon va boshqalardan tovushning aniq eshitilishi.