Noorganik moddalar haqida Sintezlash haqida Sintez qilish uskunalari haqida

Nisbiy solvatlanish va tuz effektlari. Murakkab erituvchining noorganik sintez reaksiyasiga ta’sirining xususiy holi tuz effekti va u bilan bog’liq bo’lgan nisbiy solvatlanish hisoblanadi. Biroq, bu masala juda muhim va murakkab bo’lgani uchun uni batafsil ko’rib chiqish maqsadga muvofiqdir. Erituvchiga qandaydir tuz kiritilganda, ya’ni murakkab erituvchi hosil qilinganda eritmaning ion kuchi (I) albatta ortadi. Aktivlanish energiyasining ion kuchiga bog’liqligi

∆E = 2,303RT∙Z_A∙Z_V I
tenglama bilan ifodalanadi, bunda Z_A va Z_V – A va V zarrachalarning zaryadi.
Agar bu tenglamadan kelib chiqsak, unda bir ismli zaryadlangan zarrachalarning ion kuchi (I) ortishi bilan aktivlanish energiyasi ham ortishini ko’rish mumkin. Shularga muvofiq holda tajriba natijalari qanday bo’ldi degan savol tug’iladi. Bu savolga javob berish uchun yodid-ion ta’sirida persulfat-ionning sulfat ionigacha qaytarilish reaksiyasini ko’rib chiqamiz. Reaksiyani quyidagi sxema bilan ifodalash mumkin:
S2O82– + I– → SO42– + I2.
Bu reaksiyaning aktivlanish energiyasiga bir nechta tuzlarning ta’sirini o’rganish natijalari 8-rasmda keltirilgan. Rasmdan ko’rinadiki, reaksion aralashmaga oz miqdorda tuz qo’shilganda, haqiqatdan ham ∆E ortadi (1– 4 egri chiziqlar). Tuzning konsentrasiyasi oshirilganda aktivlanish ener-giyasining kamayishi kuzatiladi, natriy xlorid va ayniqsa, kaliy xlorid qo’shilganda esa aktivlanish energiyasi tuzsiz eritmadagiga nisbatan ham kamayib ketadi. Aktivlanish energiyasining bunday kamayishi, odatda, anionning elektron qutblanishiga tuz kationining ta’siri bilan yoki aktivlangan kompleks va kation birbiriga yaqinlashganida uning holatining o’zgarishi bilan tushuntiriladi. Ikkala holda ham qutblanish va elektrostatik effektlar namoyon bo’lishi mumkin. Buning uchun reaksiyaga kirishuvchi ion yoki aktivlangan kompleksga qarama-qarshi zaryadlangan ion ularga nisbatan muayyan masofada joylanishi kerak.