|
To’ldiruvchilar : Alyuminiy oksidi kimyoviy jihatdan inert va oq rangga ega bo’lib, plastmassa uchun qulay plomba hisoblanadi . Alyuminiy oksidi quyosh kremi tarkibidagi keng tarqalgan tarkibiy qism bo’lib , ba’zida qizarish , lab bo’yog’I va tirnoq kabi kosmetik vositalarida ham ko’p stakan tarkibida ham mavjud .
Alyuminiy oksidi ko’plab sanoat katalizatorlari uchun katalizator sifatida xizmat qiladi , masalan , gidrodesulfurizatsiya va ba’zi Ziegler- Natta polimirizatsiyalari . Alyuminiy oksidi gaz oqimlaridan suvni olib tashlash uchun va nisbattan katta tarmoqli bo’shliqga ega bo’lgan dielektrik bo’lib , kondensatorlarda izalyatsion to’siq sifatida keng qo’llaniladi .
Pirometallurgiya . Bu usul yordamida ruda tarkibidagi metallar yuqori haroratda qaytariladi. Qaytarish jarayoni turlicha moddalar bilan olib boriladi .
Metall oksidlarini ko’mir yoki uglerod (II) oksid yordamida qaytarish . Rudalarga ishlov berish natijasida hosil qilingan metal oksidlarini uglerod (II) oksid tasirida qaytarish temir rudalaridan temirni ajratib olishda keng qo’llaniladi :
F + 3CO = 2Fe + 3C
Metall oksidlaridagi metal o’zidan faolroq metallar bilan qaytarish . Bu usul metallotermiya deb ataladi va hozirgi vaqtda qiyin suyuqlanadigan metallarni ajratib olishda keng qo’llanilmoqda . Masalan , Xrom (III) oksidni alyuminiy metali bilan o’zaro ta’sir ettirish natijasida xrom metali ajratib olinadi.Bu jarayon aluminotermiya deyiladi va quyidagi reaksiyaga asoslanadi .
C + 2Al A + 2Cr
Yuqori haroratli pechlar uchun izolatsiya ko’pincha alyuminiy oksiddan ishlab chiqariladi . Ba’zan izolatsiyalash materialning harorat darajasiga qarab turli xil kremney foizlariga ega . Izolatsiya turli xil dastur talablari uchun adyol , taxta , g’isht, va yumshoq tolali shakllarda amalga oshirilishi mumkin .
Alyuminiy oksiding mayda bo’laklari ko’pincha kimyoda qaynatilgan chip sifatida ishlatiladi.
Plazma po’stko’rtmi jarayonidan foydalangan holda va titan bilan aralashtirilib , asinma va asinmaya qarshi turish uchun , ba’zi bir velosiped jantlarini tormoz yuzasiga yopishtirilgan .
Baliq tutqichlaridagi seramika ko’zlarning aksaryati alyuminiy oksididan yasalgan dumaloq halqalardir .
Diamantine deb nomlangan uning eng yaxshi chang ( oq ) shaklida alyuminiy oksidi soatlar va soatlar ishlab chiqarishda a’lo darajada abraziv vosita sifatida ishlatiladi.
Alyuminiy oksidi nisbatan katta tarmoqli bo’shliqga ega bo’lgan dielektrik bo’lib kondensatorlarda izolyatsion to’siq sifatida ishlatiladi .
Yorug’likda ba’zi natriy bug’li lampalarda shaffof alyuminiy oksidi ishlatiladi. Alyuminiy oksidi ixcham lyuminestsent lampalarda qoplama suspensiyalarini tayyorlashda ham qo’llaniladi .
Kimyoviy labaratoriyalarda alyuminiy oksidi asosli ( pH =9,5 ) , kislotali (pH=4,5 suvda ) va neytral formulalarda mavjud bo’lgan xromotografiya uchun vositadir .
Sog’liqni saqlash va tibbiyot qo’llanmalari uni kestirib aralashtirishda va tug’ulishni nazorat qilish tabletkalarini o’z ichiga oladi .
Optik stimulyatsiya qilingan lyuministsentlik xususiyatlari uchun radiatsion himoya qilish va terapiya uchun sintillator va dozimetr sifatida ishlatiladi .
Tana zirhlari : Ba’zi tana qurollari alyuminiyli keramik plitalardan foydalanadilar , ko’pincha miltiq tahdidlariga qarshi samaraga erishish uchun odatda aramid yoki UHMWPE yordamida .
Alyuminiy oksidi anodlash yoki plazma elektrolitik oksidlanish orqali alyuminiyning qoplamasi sifatida o’stirilishi mumkin .
Qatlamning ikkala qattiqligi va asinmaya bardoshli xususiyatlari alyuminiy oksidining yuqori kuchliligidan kelib chiqadi , ammo an’anaviy to’g’ridan to’g’ri oqim anodlash protseduralari bilan ishlab chiqarilgan ko’zoynakli qoplama qatlami 60-70 Rokvellning qatttiqligi C oralig’ida bo’lib uni taqqoslash mumkin , qotib qolgan uglerod po’lat qotishmalari , ammo tabiiy va sintetik koroundning qattiqligidan sezilarli darajada past . Buningo’rniga plazma elektrolitik oksidlanish bilan , qoplama faqat sirt pksidi qatlamida go’zeniklidir , pastki oksidi qatlamlari odatdagi DC anodlash protseduralariga qaraganda ancha ixchamdir va a- A klasterlarini ochish uchun oksid qatlamlari qayta ishlanib , zichlanganligi sababli yuqori klasterlikga ega . 2000 yil atrofida qattiqlik qiymatlari Vickers qattiqligicha .
Do'stlaringiz bilan baham: | 
