Noorganik kimyo

a)
 
Sulfid komplekslari 
Koordinasion kimyoda oltingugurt va kislorodtutuvchi  birikmalar bir-  biridan 
keskin farq qiladi. Shunday moddalardan birining tuzilishi 7.5. rasmda ko`rsatilgan 
[Fe
4
S
4
(SR)
4
]
2-
 . Bu moddani havosiz holatda (boshlang`ich) moddalardan birlamchi 
olish reaksiyasi: 
 
Moddaning oson hosil bo`lishi va turli xil organik R-guruhlar xisobiga ketishi 
Fe
4
S
4
 ning karakas tuzilishining  termik chidamliligidan dalolat beradi. 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
294 
 
   Oddiy  tiometall [MoS
4
]
2-
 kompleks turidagi moddalar olinishida gazsimon 
vodorod sulfitni molebden yoki volframni kuchli ishqoriy suvli eritmasidan 
o`tkazishdan olinadi. 
 
Bir nechta metall atomi tutgan kompleks moddalar sintezida ko`pincha 
tetratiometall anioni hosil bo`ladi. Masalan Co
2+
 va Zn
2+
 singari zariyadli ionlar 
bilan reaksiyaga kirishadi.  
 
S
2
2-
 va S
3
2-
  singari polisulfid ionlari ammoniy sulfide eritmasiga oltingugurt 
qo`shganda ligand rolini o`ynaydi. Masalan polisulfid va MoO
4
2-
 reaksiyasidan 
hosil bo`luvchi ion [Mo
2
(S
2
)
6
]
2-
  (30) ko`rsatish mumkin. U ko`priksimon S
2
2-
  
ligandga ega, unga nisbatan kattaroq ligad S
4
 tutuvchi [MoS(S
4
)
2
]
2-
  (31) xelat 
xalqa tutuvchi ion. 
 
 
 
d- blok boshidagi binary disulfidi metallari qatlamli tuzilishga ega, shu vaqtning 
o`zida Fe
2+
 va d-blokdan o`ng tarafda turuvchi boshqa metallar S
2
2-
 diskret ion 
tutadi. 4d va 5d metallari uchun polisulfid ligadli komplekslar tegishli. Oltingugurt 
oksidlanish darajasi past bo`lgan metallar bilan reaksiyaga