Noorganik kimyo

 
 
 
Rasm.  3.3.  Elektrostatik parametr £ bilan akvaionlarning kislotalik konstantasi 
orasidagi bog’lanish egriligi. Kichik zaryadli qattiq ionlar uchunchiziqli boglanish 
kuzatilib qolgan ionlar ancha kuchli kislotalikni namoyish etadi.  
       Kislotalarning ion kuchini baholashda ion model to’g’riligini 3.3. rasmdan 
baholash mumkin. Ion birikmalar hosil qiladigan (bular odatda s-elementlar) ion 
model pKa bilan elektrostatik parametri mos kelgan. Ba’zi d-elementlarda (Fe
2+
 va 
Cr
3+
) 3.3. rasmdagi to’g’ri chiziqqa yaqin boradi. Lekin ko’pchilik ionlar( 
kislotalar kuchi katta bo’lib ularda pKa qiymati kichik) to’g’ri chiziqdan ancha 
chetlanadi. Bu shuni ko’rsatadiki, metal ionlari ion model ko’zda tutganidan 
protonni kuchliroq itaradi. Kationning + zaryadi  markaziy ion bilan to’la 
lokallashmagan, lekin ligandlar bilan qisman lokallashgan va kation nordon 
protonga yaqinroq joylashgan. 
         Delokalizasiya tufayli M-O bog’ qisman kovalent xarakterga ega. To’g’ri 
chiziqdan ko’proq chetlanish kovalent bog’ hosil qiladigan ionlarda kuzatiladi. 
O’tish elementlarida d- elementlar oxiridan va p- metallarda (Cu
2+
 va Sn 
2+
) akva 
kislotalarning kuchi ion model ko’zda tutilganidan kora kuchliroqdir. Bu 
zarrachalar uchun ion model ishlamaydi,lekin kovalaent bog’ ancha moyilroq. 
Metall va kislorodning orbitallarini qoplanishi chapdan o’ngga qarab ortadi. 
Guruhlarda bo’lsa pastga qarab ortadi, shuning uchun  og’ir d- elementlar ionlariga 
o’tgandaakvakislotalarning kuchi ortadi. 

---

Anorganik kimyo fanidan majmua
 
 
 
123