Noorganik kimyo

12 guruh elementlari 
Metallarning «nodirlik xossalari»  ancha o’zgaradi, d-elementlarda ortib borib, 12 
guruhda kamayib ketadi.Metallarning oksidlanishi va d-orbitallar energiyasi keskin 
kamayishi orasida bog’lanish bor. 
        Elementlarning tarqalishi va oddiy moddalarining olinishi  
        12 guruhda rux eng keng tarqalgan element. U yer po’stida elementlarning 
tarqalishi jihatidan   23  o’rinda turadi. Kadmiy va simob tarqalishi kamroq 
element, ular hatto lantanidlardan ham kam tarqalgan. 
         Bu elementlarning eng muhim rudasi sulfidlar, kadmiy va rux asosan 
birgalikda uchraydi. 
Ruz sulfidi havoda kuydirilib oksidi olinadi:  
      ZnS(q)  +   3
О
2
 ( g)  — > 2 ZnO (q)  + 2S0
2
(g) 
      Olingan rux oksidi shaxta pechlarda qaytariladi. Qaytarilish CO ishtirokida 
boradi. Agar Cd va Zn  birga uchrasa, sulfat kislotada eritilib , so’ngra qaytarildi. 
Ajratish Cd
2+ 
Zn2+ ga nisbatan oson qaytarilishiga asoslangan.  
      Simob tabiatda   yorqin qizil mineral kinovar holatida tarqalgan(HgS), bu 
mineral o’z paytida yorqin qizil rang sifatida ishlatilgan. Zaharliligi tufayli hozirgi 
paytda bo’yoq  qilib ishlatilmaydi. Matall holdagi Hg sulfidini kuydirib olinadi: 
HgS(q.)  +  0
2
(g)  — > Hg(s)  + S02(g) 
       Rux va simob sulfidli minerallarni avval oksidlab, so’ngra qaytarib olinadi.