Nókis filialí «Programmalıq injiniring» baǵdarı

2.1. Ólshew qátelikleriniń klassifikaciyası
Ólshew qátelikleri tómendegishe klassifikaciyalanadı:

1. 
   Qátelikler sáwleleniwi xarakterine qaray (dawamlı, tosınnanlıq hám qopal qátelikler);
   
2. 
   Sanlı ańlatılıw usılına qaray (absolyut, salıstırmalı hám keltirılgen qátelikler);
   
3. 
   Kiriw shamasınıń waqıt boyınsha ózgeriw xarakterine qaray (statikalıq hám dinamikalıq);
   
4. 
   Ólshenip atırģan shamaģa ģárezligine qaray (additiv hám multiplikativ);
   
5. 
   Qorshaģan-ortalıq parametrleriniń tásırine qaray (tiykarģı hám qosımsha).
   

Shamanı ólshew nátiyjesinde alınģan mániske dawamlı qátelikti joģaltıw maqsetinde qosılatuģın mánis túzetpe dep ataladı.
Qátelikler: a) instrumental (ólshew ásbapları);
b) ólshewusılı;
v) subiektiv (anıq emes oqıw);
g) ornatıw;
d) metodikalıq qáteliklerge bólinedi.
Texnikalıq ólshew ásbaplarınıń instrumental qáteliklerin joģaltıp bolmaydı, sebebi bul ásbaplar dúzetpeler menen táminlenbeydi. Ólshew usılı qáteligi, delingende usıldıń jetilispegenligi nátiyjesinde kelip shıģatuģın qátelik túsiniledi. Bul qátelik ólshew quralı, atap aytqanda, ólshew qurılması, bazı birinde bolsa, ólshew nátiyjesi qáteliklerin bahalawda itibarģa alınıwı lazım. Subiektiv qátelikler – baqlaģıshtıń shaxsiy qásiyetlerınen máselen, bazı bir signal berilgen waqıttı dizimge alıwda keshigiw yaki asıģıwdan, shkala bir bólimi shegarasında kórsetiwdi natuwrı jazıp alıwdan, paralaksondan hám basqalardan kelip shıģadı. Ornatıw qáteligi – ólshew ásbabı kórsetkishiniń shkala baslanǵısh mánisinen tuwrı ornatılıwı nátiyjesinde yakiólshew quralın itibarsızlıq penen, máselen, vertikal yaki gorizontal boyınsha ornatılmawı nátiyjesinde kelip shıģadı. Ólshew metodikası qátelikleri shamalardı ólshew shártleri metodikası menen ģárezli bolģan hám qollanıp atırģan ólshew ásbaplarında ģárezli bolmaģan qáteliklerden ibarat. Ásirese, anıq ólshewlerdi orınlasta ólshew nátiyjesinde qátelikler birazģana buzıwı múmkin.
Tosınnanlıq qátelik delingende, tek, bir shamanı qayta-qayta ólshew dawamında tosınnanlıq ótkizgish ólshew qáteligi túsiniledi. Bul qátelik barlıģın tek bir shamanı birdey qaytalap qayta-qayta ólshengendeģana seziw múmkin.
Eger hárbir ólshew nátiyjesi basqalarınan parıq etse, onda tosınnanlıq qátelik bar boladı. Sol qáteliklerdi bahalaw itimallıqlar teoriyası hám matematikalıq statıstika teoriyasina tiykarlanǵan bolıp, olar ólshew nátiyjesi ólshenip atırģan shamanıń haqıyqıy mánisine jaqınlasıw dárejesin bahalaw metodların, qátelik itimallıq shegarasın bahalaw imkanın beredi, yaģnıy nátiyjeni

anıqlaw, basqasha aytqanda, ólshenip atırģan shamanıń haqıyqıy mánisıne birazģana jaqın mánisin tabıw hám bir eseli baqlaw nátiyjesin tabıw imkanın beredi.

Ólshewdiń qopal qáteligi delingende, berilgen shártler orınlanǵanda kútılgen nátiyjeden túpten parıq qılatuģın ólshew qáteligi túsiniledi.
Joqarında aytılģanday ólshew nátiyjesi hesh qashan absolyut anıq yaki fizikalıq shamanıń túp mánisine teń bolmaydı. Buģan kóp faktorlar sebep boladı.
Eger qátelik ólshenip atırģan shamanıń ólshew birliklerde ańlatılģan bolsa, bunday qátelik absolyut qátelik delinedi.

ΔA=A_ólsh – A_xaq. (4)

Ámelde ólshewdiń salıstırmalı qáteliginen kóp paydalanıladı. Salıstırmalı qátelik-absolyut qáteliktiń ólshenip atırģan shamanıń haqıyqıy yaki ólshenip atırģan mániske qatnası.


. (5)